An Investigation into the Hierarchy of Religious and Conventional Taxes, their Supplementarity or Substitution, with Emphasis on the Governmental Aspects of Khums and Zakat in the Islamic Economy of Iran
Article Type:
Research
Writers:
Mohammad Mahi Askari / Associate Professor of Economics/ Imam Sadeq University
Abstract:
One of the important issues in Islamic economics is the question of determining the relationship between religious and conventional taxes. Using an analytical method, this paper studies the question whether or not religious taxes such as Khums and Zakat can be supplement to or a substitute for the conventional taxes, and if they are so, then which type should be considered as main income and which one as the supplementry income. According to the hypothesis of this research, the conventional taxes are the supplement to the religious taxes, and the basic principle in designing the tax system is the primacy of religious ttaxes. The research results indicate that in Islamic system, Khums and Zakat have priority over the conventional taxes. Furthermore, the conventional taxes can be added to the revenues of the Islamic government as secondary and supplementary types. The results of this study show that in the current state of the economy of Iran, neither of these two types of tax can serve as a substitute for the other.
چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
Title :بررسي دوگان‌هاي تقدّم وجوهات شرعي يا ماليات و مكمّل يا جانشين بودن آنها با تأكيد بر ابعاد حكومتي خمس و زكات در اقتصاد اسلامي ايران
Abstract:
یکی از مباحث مهم در اقتصاد اسلامی تعیین رابطه بین مالیات های اسلامی و متعارف است. در این مقاله با استفاده از روش تحلیلی به بررسی این سوال می پردازیم که آیا مالیات های اسلامی همچون خمس و زکات، جانشین یا مکمل مالیات های متعارفند و در صورت مکمل بودن، کدام یک باید به عنوان درآمد اصلی و کدام یک به عنوان درآمد مکمل محسوب شوند؟ بنا به فرضیه مقاله، مالیات های متعارف مکمل مالیات های شرعی بوده و اصل اولیه در طراحی نظام مالیاتی، تقدم مالیات های شرعی است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که در نظام اسلامی،خمس و زکات مقدم بر مالیات های متعارف می باشند. در این چارچوب، مالیات های متعارف می توانند به صورت ثانوی و مکمل به درآمدهای حکومت اسلامی اضافه شوند. نتایج این مطالعه نشان می دهد که در شرایط کنونی اقتصاد ایران، هیچ کدام از این دو نوع مالیات نمی توانند جایگزین هم شوند.
References:
- ابن ادريس، محمدبن احمد، بی‌تا، السرائر، انتشارات اسلامى، وابسته به جامعه مدرسين، قم، ايران.
- ابن براج، عبدالعزیز بن نحریر، ۱۴۲۷ق، المهذب، نشر دانش حوزه، قم، ایران.
- ـــــ ، بی‌تا، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
- ابن زهره، حمزه بن علی، 1390، غنیه النزوع الی علمی الاصول والفروع، تهران، کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
- ابن هشام، ابومحمّد عبدالملك‌بن هشام‌بن ايوب حميرى، 1415، سيره ابن هشام (السيرة النبوية)، بیروت، دار احياء التراث العربى.
- ابو الصلاح حلبى، تقي بن نجم، 1387، الكافي في الفقه، محقق رضا استادى، قم، بوستان كتاب.
- ابوعبید، القاسم‌بن سلام، 1406 ق، کتاب الاموال، بیروت، دار الکتب العلمیة.
- اسماعيل‌پور دره، مهدي، ۱۳۸9، «الگوي مناسب مؤسسات مالي زكات در جمهوري اسلامي ايران»، پايان نامه كارشناسي ارشد دانشگاه امام صادق، تهران.
- انصاری، مرتضی‌بن محمد امین، 1415ق، کتاب الخمس، قم، مجمع الفکر الاسلامی.
- بحرانى، آل‌‌عصفور، يوسف‌بن احمد بن ابراهيم، 1405 ق، الحدائق الناضرة في أحكام العترة الطاهرة، قم، انتشارات اسلامى.
- جوادي آملي، عبدالله، 1379، ماليات‌هاي حكومتي از ديدگاه فقه، نظام مالي اسلام، (مجموعه مقالات) به اهتمام احمد علي يوسفي، تهران، پژوهشگاه فرهنگ وانديشه اسلامي.
- حر عاملي، محمدبن الحسن، 1387 ق، وسايل الشيعة الي تحصيل مسائل الشريعة، تهران، مكتبه الاسلاميه.
- حلی، جعفربن حسن، 1409ق، شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، قم، امیر.
- ـــــ ، بی‌تا، المعتبر في شرح المختصر، قم، مؤسسة سيدالشهدا.
- حلی، حسن‌بن یوسف، 1385، منتهی المطلب فی تحقیق المذهب، قم، بنیاد پژوهش‌های اسلامی.
- رضايي، مجيد، 1382، «ماليات‌هاي حكومتي؛ مشروعيت يا عدم مشروعيت؟»، نامه مفيد، ش 35.
- رضايي، محمدقاسم، سبزرو، محبوبه، 1391، «ارائه الگويي براي پذيرش خمس به عنوان بخشي از ماليات بر درآمد»، پژوهشنامه ماليات، ج 20، ش 15 ص 125ـ152.
- سیدمرتضی، علم الهدی، 1410ق، رسائل المرتضی، تحقیق سیداحمد حسینی، قم، دارالقرآن.
- شعباني، احمد، كاشيان، عبدالمحمد، 1393، بررسي اثرات خمس و زكات بر رفع فقر و طراحي سازوكار پياده‌سازي خمس و زكات در نظام مالياتي و نحوه بازتوزيع آن با تأكيد بر الگوي اسلامي ايراني پيشرفت، تهران، مؤسسه عالي آموزش و پژوهش مديريت و برنامه‌ريزي.
- طوسي، ابوجعفر محمدبن الحسن‌بن علي، 1376/1417ق، تهذيب الاحكام (في شرح المقنعة)، كتاب الزكاة، تحقيق الاستاد علي‌اكبر الغفاري، تهران، مكتبة الصدوق.
- ـــــ ، 1413 ق/1992م، الاستبصار فيما اختلف من الاخبار، كتاب الزكاة، التحقيق العلامة الشيخ محمدجواد الفقيه، ط.الثانية، بيروت، دارالأضواء.
- طوسي، محمدبن، ۱۳۶۳، المبسوط في فقه الامامية، طهران، المكتب المرتضويه.
- العاملی، زین‌الدین‌بن علی‌بن احمد(شهید ثانی)، 1410 ق، الروضة البهیة (شرح اللمعۀ الدمشقیه)، قم، انتشارات داورى.
- فيض كاشاني، ملامحسن، 1406ق، الوافي، اصفهان، نشر مكتبه الامام اميرالمؤمنين.
- قحف، منذر، 1422 ق، ايرادات الميزانية العامة للدولة الاسلامية، «السياسة الاقتصادية في إطار النظام الاسلامي» ط.الثانيه، جده، البنك الاسلامي للتنمية.
- كاشيان، عبدالمحمد، 1389، «آزمون بسندگي زكات و خمس در تأمين حداقل معيشت خانوارهاي نيازمند در اقتصاد ايران»، پايان نامه كارشناسي ارشد، دانشگاه امام صادق.
- ـــــ ، 1394، «طراحي الگوي يكپارچه‌سازي نظام منابع مالي اسلامي و ماليات‌هاي متعارف در ايران»، رساله دكتري، دانشگاه امام صادق.
- كليني، ابوجعفر محمدبن يعقوب 1407ق، الكافي، تهران، دارالكتب الاسلامية.
- مجلسي، محمدباقر، 1403ق، بحارالانوار، بیروت، دار احياء التراث العربي.
- محقق کرکی، علی‌بن عبد العالی، 1374، فهارس جامع المقاصد فی شرح القواعد، قم، موسسة آل‌البیت لاحیاء التراث.
- مفید، محمّدبن محمّد نعمان، ۱3۷۴ق، المقنعه، قم، انتشارات اسلامی.
- مقدس اردبیلی، احمد، 1384، مجمع الفائدة و البرهان فی شرح ارشاد الاذهان، قم، انتشارات اسلامی.
- منتظري، حسين‌علي، 1404ق، كتاب الزكاة، قم، مركز النشر، مكتب الاعلام الاسلامي.
- موحدي بكنظر، مهدي و محمد جواد رضائي، 1391، «ارتباط وجوهات شرعي و ماليات‌هاي حكومتي در الگوي پيشرفت اسلامي ايراني: دلالتهايي براي حل پرداختهاي دوسويه»، پژوهشنامه ماليات، ش 63، ص 153ـ173.
- موسوي خميني، روح الله، 1387، حكومت اسلامي يا ولايت‌فقيه، چ نهم، قم، مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خميني.
- ـــــ ، 1404ق، تحرير الوسيله، قم، مؤسسة النشر الاسلامي.
- ـــــ ، 1410ق، كتاب البيع، قم، اسماعيليان.
- مؤمن، محمد، 1380، «رابطة خمس و زكات با مالياتهاى حكومتى»، اقتصاد اسلامي، ش 2.
- نجفي، محمدحسن، ١٣۶٢، جواهر الكلام في شرح شرائع الإسلام، بیروت، دارالحياء التراث العربي.
- نراقى، احمدبن محمدمهدی، 1389، مستند الشیعة فی‌احکام الشریعة، قم، آل‌البیت لاحیاء التراث.
- نرم افزار جامع رساله مراجع معظم تقليد (شامل رساله امام خمینی، مقام معظم رهبری، آیت الله مکارم شیرازی و ...)
- هيريد، علي، 1352، مسائل اقتصادي اسلام، تهران، شركت سهامي طبع كتاب.
- http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13911101000249#sthash.eRijq0EK.dpuf
- Abdul Jalil, Ahmad Zafarullah, 2011, "Land-Based Tax Capacity and Tax Effort of the state governments in peninsular Malaysia: A representative revenue system (RRS) approach", N.2, p.206-219.
- Abdul Rahman And Abd. Wahab Norazlina, 2012, "Efficiency Of Zakat Institutions And Determinants", Journal Of Economic Cooperation And Development, 33,1, p.95-112.
- Le, Tuan Minh, Blanca Moreno-Dodson and Jeep Rojchaichaninthorn, 2008, "Expanding Taxable Capacity and Reaching Revenue Potential: Cross-Country Analysis", The World Bank, Poverty Reduction and Economic Management Network", Policy research working paper 4559, p. 1-36.
- Le, Tuan Minh, Blanca Moreno-Dodson, Nihal Bayraktar, 2012,"Tax Capacity and Tax Effort: Extended Cross-Country Analysis from 1994 to 2009", Policy research working paper: p. 1-48.
- Z Sareshwala, 2008, The Institution Of Zakah And Its Economic Impact On Society, Retrived August.
Cite this article:
RIS
Mendeley
BibTeX
APA
MLA
HARVARD
VANCOUVER
kashian, Abdol mohammad, , Ahmad, Askari, Mohammad Mahi .(2025) An Investigation into the Hierarchy of Religious and Conventional Taxes, their Supplementarity or Substitution, with Emphasis on the Governmental Aspects of Khums and Zakat in the Islamic Economy of Iran. Ma`rifat-e Eghtesad-e Islami, 6(2), 126-148
Abdol mohammad kashian; Ahmad ; Mohammad Mahi Askari."An Investigation into the Hierarchy of Religious and Conventional Taxes, their Supplementarity or Substitution, with Emphasis on the Governmental Aspects of Khums and Zakat in the Islamic Economy of Iran". Ma`rifat-e Eghtesad-e Islami, 6, 2, 2025, 126-148
kashian, A, , A, Askari, M.(2025) 'An Investigation into the Hierarchy of Religious and Conventional Taxes, their Supplementarity or Substitution, with Emphasis on the Governmental Aspects of Khums and Zakat in the Islamic Economy of Iran', Ma`rifat-e Eghtesad-e Islami, 6(2), pp. 126-148
kashian, A, , A, Askari, M. An Investigation into the Hierarchy of Religious and Conventional Taxes, their Supplementarity or Substitution, with Emphasis on the Governmental Aspects of Khums and Zakat in the Islamic Economy of Iran. Ma`rifat-e Eghtesad-e Islami, 2025; 6(2): 126-148
