Designing a Pattern for “Replacing Khums of the Business Profit with Aggregate Income Tax in the Iran's Islamic Economy”
Article Type:
Research
Writers:
Mohammad Soleymani / Assistant Professor, Faculty of Islamic Education and Economics, Imam Sadiq University / solimani@isu.ac.ir
✍️ Mahdi Sarmast Shoushtari / M.A. Student in the Islamic Education and Economics, Imam Sadiq University / m.sarmast.74@gmail.com
Abstract:
Designing a tax system that complies with Islamic principles is one of the essentials of Islamic economics. In this regard, accommodating the Shari'a Payments in the tax system is very important. Using an analytical approach, this paper analyzes the possibility and the mechanism for replacing Khums of the business profit with aggregate income tax. The research findings indicate that, there is a relative similarity between Khums of the business profit with aggregate income tax and the possibility of their replacement. Based on the proposed pattern of this paper, the complete replacement of Khums of the business profit with aggregate income tax is not efficient, and hence a combination of Khums and taxes should be applied. In the proposed model, taxpayers have the choice between paying Khums or aggregate income tax. They will be exempt from aggregate income tax if they pay Khums of the business profit. The structure has suggestions for reforming the direct tax law and changing the executive structure of the tax administration.
چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
Title :طراحی الگوی «جایگزینی خمس ارباح مکاسب و مالیات بر مجموع درآمد در اقتصاد اسلامی ایران»
Abstract:
طراحی نظام مالیاتی منطبق با اصول اسلام، یکی از ضرورت های اقتصاد اسلامی است. در این زمینه جایابی وجوهات شرعی در نظام مالیاتی اهمیت بسزایی دارد. این مقاله با استفاده از روش تحلیلی به بررسی امکان و سازوکار جایگزینی خمس ارباح مکاسب به جای مالیات بر مجموع درآمد می پردازد. یافته های تحقیق حاکی از تشابه نسبی خمس ارباح مکاسب و مالیات بر مجموع درآمد و امکان جایگزینی آن دو است. بر اساس الگوی پیشنهادی در این مقاله، جایگزینی کامل خمس ارباح مکاسب به جای مالیات بر مجموع درآمد از کارایی لازم برخوردار نیست و باید تلفیقی از خمس و مالیات مزبور را به کار برد. در الگوی پیشنهادی مقاله، مؤدیان بین پرداخت خمس یا مالیات بر مجموع درآمد حق انتخاب دارند. آنان در صورت پرداخت خمس ارباح مکاسب، از پرداخت مالیات بر مجموع درآمد معاف خواهند شد. این ساختار پیشنهادی دلالت هایی برای اصلاح قانون مالیات های مستقیم و تغییر در ساختار اجرایی سازمان امور مالیاتی دارد.
References:
- بابایی، عیسی، ۱۳۹۶، «بررسی تطبیقی مالیاتهای اسلامی با مالیاتهای حکومتی (مطالعه موردی: خمس و زکات)»، تحقیقات جدید در علوم انسانی، ش۱۸، ص۶۹-۸۰.
- بهداروند، محمدمهدی، ۱۳۹۳، منابع مالی در حاکمیت فقیه: برگرفته از درسهای خارج فقه آیت‌الله محمد مومن قمی، قم، دفتر نشر معارف.
- حسینی، سیدمجتبی، ۱۳۹۳، احکام خمس (مطابق نظر ده تن از مراجع عظام)، چ دوم، قم، دفتر نشر معارف.
- حلی، جعفربن حسن، ۱۴۰۹ق، شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، قم، امیر.
- خامنه‌ای، سیدعلی، ۱۳۸۹، رساله اجوبة الاستفتائات، چ دوم، تهران، پیام عدالت.
- خوئى، سيدابوالقاسم، ۱۴۱۶ق، صراط النجاة (المحشی للخوئی)، قم، منتخب.
- دفتر تبلیغات اسلامی خراسان، ۱۳۸۷، خمس چالش‌ها و راهکار‌ها، چ دوم، قم، بوستان کتاب.
- رستمی، محمدزمان و محمدهادي رستمی، ۱۳۹۴، «پیشنهادهایی برای بسط و جایگزینی نظام مالیاتی اسلام»، مطالعات اقتصاد اسلامی، ش۱۵، ۷-۲۶.
- رضایی دوانی، مجید و علي‌اكبر خادمی جامخانه، ۱۳۹۰، «اصلاح ساختار و بسط پایه‌های مالیاتی در تطبیق با الگوی مالیاتهای اسلامی با تأکید بر مالیات بر عایدی سرمایه»، مالیات، ش۵۹، ص۱۲۱-۱۴۰.
- رضایی دوانی، مجید و همكاران، ۱۳۹۱، «بررسي تطبيقي ماليات بر مجموع درآمد و خمس»، مالیات، ش۶۴، ص ۹۳-۱۲۴.
- رضایی، محمدقاسم و محبوبه سبزرو، ۱۳۹۱، «ارائه الگویی برای پذیرش خمس به‌عنوان بخشی از مالیات بر درآمد»، مالیات، ش۶۳، ص ۱۲۵ـ۱۵۲.
- زنجانی، فیاض‌الدین و سحين جعفری زنجانی، ۱۳۸۰، ذخائر الامامه فی الخمس، قم، آل عبا.
- شعبانی، احمد و عبدالحمید کاشیان، ۱۳۹۵(الف)، «طراحی سازوکار ورود خمس و زکات به نظام مالیاتی ایران و آثار بالقوه اقتصادی آن»، مطالعات اقتصاد اسلامی، ش۱۶، ص ۳۹ـ۷۴.
- ـــــ ، ۱۳۹۵(ب)، هندسه منابع و مصارف مالی اسلامی، تهران، دانشگاه امام صادق.
- شعبانی، احمد و علی‌اکبر کریمی، ۱۳۹۴، «بررسي مقايسه اي مفهوم شأن در الگوي مصرف فرد مسلمان و نظريه مصرف متظاهرانه»، مطالعات اقتصاد اسلامي، ش۱۴، ص ۱۰۷-۱۵۵.
- صدر، سیدکاظم و محمدتقی گیلک حکیم‌آبادی، 1381، «اقتراح: آیا نظام مالیاتی ایران، اسلامی است؟»، اقتصاد اسلامی، ش۷، ص ۹-۱۸.
- صدر، سیدمحمدباقر، ۱۳۹۳، اقتصادما، ترجمة سیدمحمدمهدی برهانی و سیدابوالقاسم حسینی ژرفا، قم، پژوهشگاه علمی - تخصصی شهید صدر.
- طباطبايی یزدی، محمدکاظم، ۱۳۸۲، غایة القصوی في ترجمة عروة الوثقی، ترجمة عباس قمی، قم، صبح پیروزی.
- طباطبايى بروجردى، آقا حسين، ۱۳۸۰ق، زبدة المقال في خمس الرسول و الآل، قم، چاپخانه علميه.
- طوسی، محمدبن حسن، ۱۳۶۳، المبسوط فی فقه الامامیة، تهران، مرتضوی.
- علم‌الهدی، سیدمرتضی، ۱۴۱۰ق، رسائل المرتضی، تحقیق سیداحمد حسینی، قم، دارالقرآن.
- کاشیان، عبدالمحمد وهمكاران، ۱۳۹۴، «بررسی دوگان‌های تقدم وجوهات شرعی یا مالیات و مکمل یا جانشین بودن آن ها با تأکید بر ابعاد حکومتی خمس و زکات در اقتصاد اسلامی ایران»، معرفت اقتصاد اسلامی، ش۱۲، ص ۱۲۹ـ۱۵۰.
- کیاءالحسینی، سیدضیاءالدین و همكاران، ۱۳۹۶، «مقایسه درجه تصاعد و عدالت مالیاتی خمس ارباح مکاسب با مالیات بر درآمد در ایران (۱۳۷۸-۹۱)»، مالیات، ش۳۴، ص ۶۶-۱۰۲.
- کیاءالحسینی، سیدضیاءالدین، ۱۳۹۰، «ملاحظات پیاده سازی مالیاتهای اسلامی»، مالیات، ش۵۹، ص ۱۴۱-۱۷۲.
- کیخا، مهدی و محسن رزمی، ۱۳۹۱، «تعلق خمس به حاکم اسلامی»، فقه و تاریخ تمدن ملل اسلامی، ش۳۴، ص ۱۲۱-۱۴۶.
- گیلک حکیم‌آبادی، محمدتقی، ۱۳۷۹(الف)، امکان جایگزینی مالیات بر درآمد با خمس و تبیین آثار آن بر برخی متغیر‌های کلان، پایان‌نامه دکتری، دانشگاه تهران.
- ـــــ ، ۱۳۷۹(ب)، «تحلیل مقایسه ای آثار توزیعی مالیات بر درآمد در اسلام و نظام مالیات بر درآمد در ایران»، تحقیقات اقتصادی، ش۵۷، ص ۱۸۹-۲۲۸.
- مفید، محمدبن محمد نعمان، ۱۳۷۴ق، المقنعه، قم، انتشارات اسلامی.
- مکی عاملی (شهید اول)، محمدبن جمال‌الدین، ۱۹۸۲، اللمعة الدمشقیة، تصحیح سیدمحمد کلانتر، بیروت، دار إحیاء التراث العربی.
- منتظری، حسینعلی، ۱۳۶۳، کتاب الخمس و الانفال، قم، انتشارات اسلامی.
- ـــــ ، ۱۳۶۷، مبانی فقهی حکومت اسلامی، دراسات فی ولایة الفقیه و فقه الدولة الاسلامیة، ترجمة محمود صلواتی، تهران، کیهان.
- موحدی بکنظر، مهدی و محمدجواد رضائی، ۱۳۹۱، «ارتباط وجوهات شرعي و مالياتهاي حكومتي در الگوي پيشرفت اسلامي-ايراني ( دلالت هايي براي حل پرداخت هاي دوسويه)»، مالیات، ش۶۳، ص ۱۵۳ـ۱۷۳.
- موسوی خمينى، سيدروح اله، ۱۴۲۳ق، ولايت فقیه، چ دوازدهم، تهران، مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى.
- ـــــ ، ۱۳۶۳، کشف الاسرار، بي‌جا، بی‌نا.
- ـــــ ، ۱۳۷۹، بیع، تهران، مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
- ـــــ ، بی‌تا، صحیفه امام، تهران، مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
- مؤمن، محمد، ۱۳۸۰، «رابطه خمس و زکات با مالیاتهای حکومتی»، اقتصاد اسلامی، ش۲، ص ۲۱-۳۲.
- نجفی، محمدحسن، ۱۳۶۵، جواهر الکلام، تهران، دار الکتب الإسلامیة.
- هاشمی شاهرودی، سیدمحمود، ۱۳۸۳، بحوث فی الفقه: کتاب الخمس، چ دوم، قم، دائرة المعارف الفقه الاسلامي.
- یزدی، محمد، ۱۳۷۷، «متولی سهم امام»، فقه اهل بیت، ش۱۴، ص ۳-۵۲.
- Adam, Stuart & et al, 2011, Tax By Design, The Mirrlees Review, Institute for Fiscal Studies, Oxford university press.
- Elkins, David, 2006, “Horizontal Equity as a Principle of Tax Theory”, Yale Law & Policy Review, Vol. 24, http://digitalcommons.law.yale.edu/ylpr/vol24/iss1/3.
- Gruber, J, 2013, Public Finance and Public Policy, Fourth Edition, New York, Worth Publishers.
- Hindriks, Jean and D. Myles, Gareth, 2013, Intermediate Public Economics, Second Edition.
Cite this article:
RIS
Mendeley
BibTeX
APA
MLA
HARVARD
VANCOUVER
Soleymani, Mohammad, Sarmast Shoushtari , Mahdi.(2025) Designing a Pattern for “Replacing Khums of the Business Profit with Aggregate Income Tax in the Iran's Islamic Economy”. Ma`rifat-e Eghtesad-e Islami, 10(2), 179-195
Mohammad Soleymani; Mahdi Sarmast Shoushtari ."Designing a Pattern for “Replacing Khums of the Business Profit with Aggregate Income Tax in the Iran's Islamic Economy”". Ma`rifat-e Eghtesad-e Islami, 10, 2, 2025, 179-195
Soleymani, M, Sarmast Shoushtari , M.(2025) 'Designing a Pattern for “Replacing Khums of the Business Profit with Aggregate Income Tax in the Iran's Islamic Economy”', Ma`rifat-e Eghtesad-e Islami, 10(2), pp. 179-195
