Ma`rifat-e Eghtesad-e Islami, Volume 14, Issue 1, No 27, Year 2025 , Pages 175-188

    تضمین کارکرد اقتصادی عقد مرابحه در پرتو عدالت قضایی

    Article Type: 
    Research
    Writers:
    Mohsen / دانشجوی دکترا آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران / mohsen_pahlevani@yahoo.com
    ✍️ Pezhman / استادیار / pezhman_pirouzy@yahoo.com
    Ali / استادیار گروه حقوق خصوصی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. / dr.alizare@gmail.com
    Pages: 175-188 Receive Date: 2025/02/22 Accept Date: 2025/02/22
    چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
    Title :تضمین کارکرد اقتصادی عقد مرابحه در پرتو عدالت قضایی
    Abstract: 
    مرابحه از اقسام عقد بیع است که به فصل سوم قانون عملیات بانکی بدون ربا مصوب 1362 الحاق شده است. با لحاظ قراردادهای مرابحه‌ی بانک ها و شروط تحمیلی مندرج در آن، درخصوص امکان استیفای حقوق اشخاص مرتبط با آن، ابهامات جدی مطرح است که آیا با توجه به شروط تحمیلی مزبور، این عقد کارکرد واقعی خود را خواهد داشت؟ جایگاه محاکم قضایی و رویه‌ی جاری در راستای تضمین کارکرد اقتصادی آن چگونه است؟ تحقیق پیش رو با روش توصیفی ـ تحلیلی و گردآوری اسنادی اطلاعات به این نتایج انجامید که به واسطه‌ی شروط تحمیلی یادشده، محاکم بر مبنای اصول حاکم بر قراردادها و آزادی اراده تصمیم می گیرند؛ هرچند قرارداد مورد اختلاف، نسبت به یک طرف ناعادلانه باشد. لذا در راستای جلوگیری از انحراف کارکرد و تضمین اجرای آن در پرتو عدالت قضایی، اصلاح قانون عملیات بانکی بدون ربا، ابلاغ شیوه نامه‌ی اجرایی تنظیم قرارداد مرابحه و بازنگری در شروط تحمیلی مندرج در آن ضروری است.
    Keywords: 
    مرابحه، شروط تحمیلی و الحاقی، رأس المال، شروط اختصاصی مرابحه، عدالت قضایی.
    References: 
    • پهلوان، حميد و روح‌الله رضوي، 1386، اوراق صکوک: تعريف، انواع و ساختار، تهران، گزارش پژوهشي مديريت پژوهش، توسعه و مطالعات اسلامي وابسته به بورس اوراق بهادار.
    • جعفري لنگرودي، محمدجعفر، 1378، مبسوط در ترمينولوژي حقوق، تهران، گنج دانش.
    • حسنين، فياض عبدالمنعم. 1417ق، دراسات في الإقتصاد الاسلامي (بيع المرابحه)، ج8، قاهره، المعهد العالمي للفکر الاسلامي.
    • حلي، حسنبن يوسف، بي‌تا، تذکرة الفقاء، قم، مؤسسة آل‌البيت(ع).
    • شافعي، محمدبن ادريس، 1973م، الام، بيروت، دارالوفاء.
    • صالح‌آبادي، علي، 1385، بازارهاي مالي اسلامي، تهران، دانشگاه امام صادق(ع).
    • صدوق، محمدبن علي، 1413ق، من لا يحضره الفقيه، قم، جامعة مدرسين.
    • طوسي، محمدبن حسن، 1387ق، المبسوط في فقه الإماميه، تهران، المکتبة المرتضويه لاحياء الآثار الجعفريه.
    • طوسي، محمدبن حسن، 1400ق، النهايه في مجرد الفقه و الفتاوي، بيروت، دار الکتاب العربي.
    • طوسي، محمدبن حسن، 1407ق، الخلاف، قم، دفتر انتشارات اسلامي.
    • عادل، مرتضي و محسن شمس‌الهي، 1397، «شروط غيرمنصفانه در قراردادهاي مصرف‌کننده»، پژوهش حقوق خصوصي، سال هفتم، ش 25، ص 206-233.
    • عاملي، زين‌الدين‌بن علي (شهيد ثاني)، 1410ق، روضة البهية في شرح المعة الدمشقيه، قم، كتابفروشي داوري.
    • عطارشهرکي، سيده‌مريم، 1400، «رهیافتی فقهی وحقوقی برشروط تحمیلی درقراردادهای مشارکت مدنی بانکی»، اقتصاد اسلامي، ش 82، ص 183-211.
    • عليزاده، بهروز، 1396، «شروط اختصاصي عقد مرابحه در فقه اماميه و حقوق ايران»، گواه، سال سوم، ش 1، ص 123-158.
    • کريمي، عباس، 1381، «شروط تحميلي از ديدگاه قواعد عمومي قراردادها»، پژوهش‌هاي حقوقي، سال اول، ش 1، ص 75-82.
    • کليني، محمدبن يعقوب، 1407ق، الکافي، تهران، دارالکتاب الاسلاميه.
    • محقق حلي، جعفربن حسن، 1408ق، شرائع الإسلام في مسائل الحلال و الحرام، قم، اسماعيليان.
    • محقق حلي، جعفربن حسن، 1413ق، الرسائل التسع، قم، کتابخانه آيت‌الله مرعشي نجفي.
    • مفيد، محمدبن محمدبن نعمان، 1413ق، المقتعه، قم، کنگرة جهاني هزاره شيخ مفيد.
    • موسويان، سيدعباس، 1390، «امکان‌سنجي کاربرد مرابحه در بانک‌داري بدون ربا»، روند پژوهش‌هاي اقتصادي، سال نوزدهم، ش 59، ص 33-57.
    • نجفي، محمدحسن، 1981م، جواهر الکلام في شرح شرائع الاسلام، بيروت، دار احياء التراث العربي.
    • هاشمي شاهرودي، سيدمحمود، 1426ق، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت(ع)، قم، مؤسسة دائرة‌المعارف فقه اسلامی.
    • 64 reads
    Cite this article: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    , Mohsen, , Pezhman, , Ali.(2025) تضمین کارکرد اقتصادی عقد مرابحه در پرتو عدالت قضایی. Ma`rifat-e Eghtesad-e Islami, 14(1), 175-188

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Mohsen ; Pezhman ; Ali ."تضمین کارکرد اقتصادی عقد مرابحه در پرتو عدالت قضایی". Ma`rifat-e Eghtesad-e Islami, 14, 1, 2025, 175-188

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    , M, , P, , A.(2025) 'تضمین کارکرد اقتصادی عقد مرابحه در پرتو عدالت قضایی', Ma`rifat-e Eghtesad-e Islami, 14(1), pp. 175-188

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    , M, , P, , A. تضمین کارکرد اقتصادی عقد مرابحه در پرتو عدالت قضایی. Ma`rifat-e Eghtesad-e Islami, 2025; 14(1): 175-188