Ma`rifat-e Eghtesad-e Islami, Volume 15, Issue 1, No 29, Year 2025 , Pages 7-26

    The Financial Resources and Methods of Combating Poverty in Mecca based on the Revelation Order of the Meccan Surahs of the Holy Quran

    Article Type: 
    Research
    Writers:
    ✍️ Seyed ziyaoddin Kiaalhoseini / Assistant Professor, Department of Economics, Mofid University / kiaalhoseini@mofidu.ac.ir
    dor 20.1001.1.20422322.1402.15.1.1.9
    doi 10.22034/marefateeqtesadi.2024.5000487
    Abstract: 
    Many Surahs and verses of the Quran address the issue of poverty and how to combat it. The Quran places important social responsibilities on the shoulders of Muslims. As the first and most important place where the verses of the Quran were revealed, Mecca faced poverty and deprivation before and after the Prophethood. In order to become familiar with the evolution of the sources and methods of combating poverty, it is necessary to study them based on the revelation order of the Surahs of the Holy Quran. This article seeks to introduce and compare the sources and methods used in Mecca. This study was conducted using library documents, content analysis and interpretation methods. The results show that due to the spread of poverty, slavery, and hunger in Mecca, God made honoring orphans, feeding the poor, helping relatives, and helping the needy obligatory in the initial surah of the Quran, but in the later surahs, zakat, giving for a better society (infaq), known rights, charity, and interest-free lending were made obligatory as the most important resources and methods of combating poverty. Paying attention to these findings can be useful for policymaking and combating poverty both in the absence and presence of an Islamic government.
    چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
    Title :منابع مالی امحاء فقر در مکه به ترتیب نزول سور قرآن کریم
    Abstract: 
    سوره‌ها و آیات زیادی از قرآن به مسئلة فقر و نحوة مقابله با آن تصریح دارد و مسئولیت‌های اجتماعی مهمی بر عهدۀ مسلمانان گذاشته است. مکه به‌عنوان اولین و مهم‌ترین محل نزول آیات قرآن، قبل و بعد از بعثت با فقر و محرومیت مواجه بود. برای آشنایی با سیر تحولات منابع و روش‌های مقابلة با فقر ضروری است تا آنها را بر اساس ترتیب نزول سور قرآن کریم مورد مطالعه قرار دهیم. هدف این مقاله معرفی این منابع و روش‌ها در مکه و مقایسۀ آنها با همدیگر است. این بررسی با استفاده از اسناد کتابخانه‌ای و روش تحلیل محتوا و تفسیری صورت گرفته است. نتایج مقاله نشان می‌دهد به دلیل گسترش فقر و برده‌داری و گرسنگی در مکه، خداوند در سور ابتدایی قرآن، اکرام ایتام، اطعام مساکین، ماعون و مساعدت نزدیکان را واجب کرد؛ اما در سوره‌های بعدی مواردی مثل زکات، انفاق، حق معلوم، صدقه، قرض‌ حسن را به‌عنوان مهم‌ترین منابع و روش‌های مقابله با فقر واجب شد. توجه به این یافته‌ها می‌تواند به سیاست‌گذاری مقابلۀ با فقر در شرایط فقدان حکومت اسلامی و همچنین در وضعیت وجود حکومت اسلامی مفید باشد.
    References: 
    • قرآن کریم.
    • آیتی، محمدابراهیم (1359). تاریخ پیامبر اسلام. به کوشش ابراهیم گرجی. تهران: دانشگاه تهران.
    • ابن‌اثیر جزری، ابوالحسن علی بن ابی‌الکرم (1994). أسد الغابة فی معرفة الصحابة. تحقیق: عادل أحمد عبدالموجود و علی محمد المعوض. بیروت: دارالکتب العلمیه.
    • ابن‌هشام، عبدالملک (1375ق). السیرة النبویه. تصحیح: مصطفی السقا، ابراهیم الأبیاری و عبدالحفیظ شلبی. بیروت: دارالوفاق.
    • باقری تودشکی، مجتبی و دادگر، یدالله (1386). مطالعۀ تطبیقی حد فقر شریعت. اقتصاد اسلامی، 7(25)، 37-50.
    • بحرانى، سیدهاشم بن سلیمان (1415ق). البرهان فی تفسیر القرآن. قم: مؤسسة بعثت.
    • بخش فرهنگی جامعة مدرسین (1381). ربا. قم: بوستان کتاب.
    • بلوردی، طیبه و بلوردی، مسعود (1393). نقش فقر در دین‌گریزی و راهکارهای اسلام برای مقابله با آن. قرآنی کوثر، 14(49)، 77-100.
    • بهجت‌پور، عبدالکریم (1392). تفسیر تنزیلی (به ترتیب نزول)، مبانی، اصول، قواعد و فوائد. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشة اسلامی.
    • بیستونی، محمد (1377). فقر و ثروت از دیدگاه قرآن و حدیث. قم: بیان جوان.
    • تستری، محمدتقی (1410ق). قاموس الرجال. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
    • جنابادی، سجاد و حبیب‌نژاد، سیداحمد (1400). فقرزدایی در پرتو رویکرد فقهی به مقاصد الشریعه. فقه حکومتی، 6(12)، 57-81.
    • علی، جواد (1391). تاریخ عرب در دوران اسلامی. ترجمة منصور داداش‌زاده. تهران: پژوهشکدة تاریخ اسلام.
    • علی، جواد (1975). المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام. بیروت: دارالعلم للملایین.
    • حسینی شاهرودی، محمد (1384). مقابلۀ شریعت با فقر، فساد و تبعیض. حصون، 2(4)، 155-183.
    • حکیمی، سیدمحمد و حسینی، سیدهادی (1375). فقر و توسعه در منابع دینی. قم: بوستان کتاب.
    • دفتر تبلیغات اسلامی خراسان (1393). پدیده‌شناسی فقر و توسعه. قم: بوستان کتاب.
    • رامیار، محمود (1363). تاریخ قرآن. تهران: امیرکبیر.
    • زمخشری، محمود بن عمر (1407ق). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الأقاویل فى وجوه التأویل‏. تصحیح: حسین احمد مصطفى‏. بیروت: دارالکتاب العربی‏.
    • زینلی، بهمن (1399). تحلیلی بر شیوۀ مواجهه پیامبر اکرم با چالش‌های مهاجران در مدینه (مطالعه موردی: کمبود مسکن، فقر و بیکاری). تاریخ اسلام و ایران، 30(47)، 109-134.
    • سیدنورانی، سیدمحمدرضا (1393). ارزیابی روشی شاخص‌های فقر و نابرابری با تأکید بر حقوق اقتصادی در اسلام. مجلس و راهبرد، 21(77)، 195-266.
    • سیوطى، عبدالرحمن بن ابى‏بکر (1404ق). الدر المنثور فى التفسیر بالماثور. قم: کتابخانة آیت‌الله مرعشى نجفى.
    • صالح، عبدالله کامل (1999م). ابحاث ندوه الفقر و الفقراء فی نظر الاسلام. قاهره: جامعۀ الازهر.
    • صدر، سیدکاظم (1374). اقتصاد صدر اسلام. تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
    • طباطبائی، سیدمحمدحسین (1374). المیزان فی تفسیر القرآن. قم: جامعة مدرسین.
    • طبری، محمد بن جریر (1362). تاریخ طبری. ترجمة ابوالقاسم پاینده. تهران: اساطیر.
    • طبری، محمد بن جریر (1412ق). جامع البیان فى تفسیر القرآن. بیروت: دارالمعرفه.
    • عسگری، محمدمهدی و میسمی، حسین (1388). تحلیل نقش مؤلفه‌های توسعۀ انسانی در بهبود وضعیت فقر و توزیع درآمد از دیدگاه اسلامی. جستارهای اقتصادی، 6(12)، 91-119.
    • عسگری، محمدمهدی (1393). تحلیل مقایسه‌ای شاخص فقر چندبعدی در اسلام و اقتصاد متعارف. مطالعات اقتصاد اسلامی، 6(12)، 53-82.
    • فاضل سیوری، مقداد بن عبدالله (1373). کنز العرفان فی فقه القرآن. تصحیح: محمدباقر شریف‏زاده. تهران: مرتضوى.
    • فخر رازى، محمد بن عمر (1420ق). التفسیر الکبیر (مفاتیح الغیب). بیروت: دار احیاء التراث العربى‏.
    • فراهانی‌فرد، سعید (1378). نگاهی به فقر و فقرزدایی از دیدگاه اسلام. تهران: کانون اندیشۀ جوان.
    • فضل‌الله، سید محمدحسین (1419ق). من وحی القرآن. بیروت: دارالملاک.
    • فیاض، علی‌اکبر (1335). تاریخ اسلام. تهران: دانشگاه تهران.
    • قرطبى، محمد بن احمد (1364). الجامع لأحکام القرآن‏. تهران: ناصر خسرو.
    • قرضاوی، یوسف (2008م). مشکلة الفقر و کیف عالجها الإسلام. بیروت: مؤسسة الرسالة.
    • کلینی، محمد بن یعقوب (1388ق). الکافی. تصحیح: علی‏اکبر غفاری و محمد آخوندی. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
    • کیا، مرتضی (1395). منهای فقر. تهران: فرهنگی علمی الحیاۀ.
    • مدرسى، محمدتقى (1419ق). من هدی القرآن.‏ تهران: دار محبی الحسین‏.
    • مرسی، خالد محمود (2007م). ‫المنهج الإسلامی لعلاج مشکلة الفقر - الإعجاز الاقتصادى فى القرآن و السنة. قاهره: جامعۀ الازهر.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
    • معرفت، محمدهادی (1388). التمهید فی علوم القرآن. قم: مؤسسة فرهنگی انتشاراتی التمهید.
    • مکارم شیرازی، ناصر و دیگران (1373). تفسیر نمونه. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
    • یعقوبی، احمد بن اسحاق (1338ق). تاریخ طبری. ترجمة محمدابراهیم آیتی. تهران: بنگاه ترجمه و نشر.
    Cite this article: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Kiaalhoseini, Seyed ziyaoddin.(2025) The Financial Resources and Methods of Combating Poverty in Mecca based on the Revelation Order of the Meccan Surahs of the Holy Quran. Ma`rifat-e Eghtesad-e Islami, 15(1), 7-26 https://doi.org/10.22034/marefateeqtesadi.2024.5000487

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Seyed ziyaoddin Kiaalhoseini."The Financial Resources and Methods of Combating Poverty in Mecca based on the Revelation Order of the Meccan Surahs of the Holy Quran". Ma`rifat-e Eghtesad-e Islami, 15, 1, 2025, 7-26

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Kiaalhoseini, S.(2025) 'The Financial Resources and Methods of Combating Poverty in Mecca based on the Revelation Order of the Meccan Surahs of the Holy Quran', Ma`rifat-e Eghtesad-e Islami, 15(1), pp. 7-26

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Kiaalhoseini, S. The Financial Resources and Methods of Combating Poverty in Mecca based on the Revelation Order of the Meccan Surahs of the Holy Quran. Ma`rifat-e Eghtesad-e Islami, 2025; 15(1): 7-26