Ma`rifat-e Eghtesad-e Islami, Volume 15, Issue 2, No 30, Year 2025 , Pages 75-94

    Bank Credit Money Creation as an Instance of *Akl Al-Māl bi'l-Bāṭil*

    Article Type: 
    Research
    Writers:
    ✍️ mohammad esmaeil tavassoli / Assistant Professor, Department of Islamic Economics, Faculty of Economics, Allameh Tabataba’i University / metavassoli@gmail.com
    dor 20.1001.1.20422322.1403.15.2.4.8
    doi 10.22034/marefateeqtesadi.2025.5001366
    Abstract: 
    Despite numerous studies on bank credit money creation, considerable ambiguity remains concerning its status in Islamic banking discussions. This paper employs an analytical method to examine the Islamic economic perspective on bank credit money creation through fractional reserve banking and = creating credit money from nothing by creating credit in the account. According to the findings, money creation leads to problems such as multiple simultaneous claims of ownership over a single, definite property. Moreover, credit creation money from nothing resembles fictitious cheques. From a legal perspective, the study concludes that any form and amount of bank credit money creation—even under a fractional reserve banking system—is, from a jurisprudential standpoint, a case of akl al-māl bi'l-bāṭil (unjust enrichment), and thus religiously prohibited. This conclusion calls for policy and legislative measures to counteract money creation practices in the Iranian economy.
    چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
    Title :خلق پول اعتباری بانکی به‌مثابة «اکل مال به باطل»
    Abstract: 
    علی‌رغم انجام تحقیقات متعدد در زمینۀ خلق پول اعتباری بانکی، هنوز ابهامات زیادی در مورد آن در مباحث بانکداری اسلامی وجود دارد. این مقاله با روش تحلیلی به بررسی دیدگاه اقتصاد اسلامی در زمینۀ خلق پول اعتباری بانکی از مسیر بانکداری ذخیرۀ جزئی و نیز خلق پول اعتباری از هیچ با ایجاد اعتبار در حساب می‌پردازد. بر اساس یافته‌های تحقیق، خلق پول باعث بروز مشکلاتی همچون ایجاد چندین ادعای مالکیت بر مال واحد مفروز در آن واحد می‌شود؛ همچنین خلق پول از هیچ مبتنی‌بر اعتباری مشابه چک‌های صوری است. با توجه به مباحث حقوقی مطرح‌شده، خلق پول اعتباری بانکی به هر میزان و هر شکل حتی در نظام بانکداری ذخیرۀ جزئی از حیث فقهی مصداق اکل مال به باطل و حرام است. این امر مستلزم اقدامات سیاستی و تقنینی برای مقابله با خلق پول در اقتصاد ایران است.
    References: 
    • قرآن کریم.
    • اکبری، محمود و دیگران (1399). ابعاد اقتصادی ـ فقهی پدیدۀ خلق پول از منظر بانکداری اسلامی. پژوهش‌نامۀ میان‌رشته‌ای فقهی، 8(۲)، 135ـ166.
    • توسلی، محمداسماعیل و دیگران (1399). تبیین ماهیت بانکداری غربی، بانکداری بدون ربا، بانکداری اسلامی. تحقیقات بنیادین علوم انسانی، 6(4)، 85ـ107.
    • توسلی، محمداسماعیل (1394). تحلیل ماهیت پول و بنیان‌های اعمال سیاست پولی در اقتصاد اسلامی. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
    • حسینی دولت‌آبادی، سیدمهدی (1395). ماهیت بانک و دلالت‌های آن بر مطالعات بانکداری اسلامی. مطالعات اقتصاداسلامی، 8(2)، 173ـ198.
    • خوش‌نقش، هادی (1400). خلق پول از دیدگاه امامیه و با نگاهی به قوانین موضوعه. جستارهای فقهی و اصولی، 7(۲۲)، 58ـ96.
    • خوئی، سیدابوالقاسم (1371ق). مصباح الفقاهه. بی‌جا: وجدانی.
    • سبحانی، حسن و درودیان، حسین (1395). ارزیابی توجیه‌پذیری خلق پول به‌وسیلۀ سیستم بانکی در نظام بانکداری اسلامی. اقتصاد اسلامی، 16(64)، 31ـ54.
    • صمصامی، حسین و کیان‌پور، فرشته (1394). بررسی امکان خلق پول توسط نظام بانکی در نظام اسلامی. معرفت اقتصاد اسلامی، 7(1)، 109ـ130.
    • عالی‌پناه، علیرضا و تاج لنگرودی، محمدحسن (1395). بررسی فقهی خلق پول به‌وسیلة بانک‌های تجاری. پژوهش‌نامة میان‌رشته‌ای فقهی، 5(2)، 65ـ94.
    • مهدوی، ابوالقاسم، توکلی دادجوی، عباس و عسگری، آرین (1397). عوامل ناموفق خلق سپرده‌های بانکی در اقتصاد ایران. بیست و هشتمین همایش سالانة سیاست‌های پولی و ارزی.
    • عیسوی، محمود (1402). بررسی فقهی و اقتصادی پدیدة خلق پول. اقتصاد اسلامی، 23(90)،5ـ36. 
    • فاضل مقداد، مقداد بن عبدالله (بی‌تا). کنز العرفان فی فقه القرآن. تهران: مرتضوی.
    • کاتوزیان، ناصر (1374). حقوق مدنی (قواعد عمومی قراردادها). تهران: شرکت سهامی انتشار.
    • کمیجانی،‌ اکبر و دیگران (1397). ماهیت بانک و فرایند خلق پول بانکی، نقد دیدگاه‌های رایج و دلالت‌ها. جستارهای اقتصادی ایران، 15(29)، 1ـ30.
    • محققیان، مهدی و دیگران (1401). تأملی در حکم فقهی خلق پول. آموزه‌های فقه مدنی، 15(۲۶)، 197ـ218.
    • مکارم شیرازی، ناصر (1413ق). انوار الفقاهه (کتاب بیع). قم: مدرسۀ الامام امیرالمؤمنین.
    • موسوی خمینی، سیدروح‌الله (1401ق). کتاب البیع. قم: مؤسسۀ اسماعیلیان.
    • موسویان، سیدعباس (1396). نشست بررسی مشروعیت خلق پول اعتباری در نظام بانکی. دانشکدۀ اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی. در: خبرگزاری فارس. گروه اقتصاد. 12/12/1396. https://farsnews.ir/Economy.
    • موسویان، سیدعباس و دیگران (1386). نقد و بررسی قانون عملیات بانکی بدون ربا و پیشنهاد قانون جایگزین. اقتصاد اسلامی، 7(25)، 9ـ36.
    • موسویان، سیدعباس و میثمی، حسین (1396). بانکداری اسلامی. تهران:  پژوهشکدۀ پولی و بانکی بانک مرکزی.
    • نورث، گری (1397). دیدگاه‌های پولی میزس. ترجمۀ محمدجواد جوادی و امیررضا عبدلی. تهران: دنیای اقتصاد.
    References: 
    • Edwards, Mike (2013). Why Our Monetary System Is Broken And How The Scottish Independence Referendum Creates An Opportunity To Fix It For Scotland. Scottish.
    • Jakab, Z. & Kumhof, M. (2015). Banks are not intermediaries of loanable funds and why this matters. Bank of England Working Paper.
    • Kaufman, H., and H Minnsky (2008). Stabilizing an Unstabl economy. New York: McGraw- Hill.
    • Lindner, F. (2015). Does Saving Increase the Supply of Credit? A Critique of Loanable Funds Theory. World Economic Review, 4, 1-26.
    • Mishkin, Frederic.S. (2004). The economics of money. banking and financial markets, 357-378, Columbia University .
    • Werner, R. ( 2014). Can banks individually create money out of nothing - The Theories and the Empirical Evidence. International Review of Financial Analysis.
    • Wray, L. R. (2012). Modern Money theory: A Primer On Macroecconomics For Sovereingn Monetary Systems. Palgrave Macmillam.
    Cite this article: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    tavassoli, mohammad esmaeil.(2025) Bank Credit Money Creation as an Instance of *Akl Al-Māl bi'l-Bāṭil*. Ma`rifat-e Eghtesad-e Islami, 15(2), 75-94 https://doi.org/10.22034/marefateeqtesadi.2025.5001366

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    mohammad esmaeil tavassoli."Bank Credit Money Creation as an Instance of *Akl Al-Māl bi'l-Bāṭil*". Ma`rifat-e Eghtesad-e Islami, 15, 2, 2025, 75-94

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    tavassoli, M.(2025) 'Bank Credit Money Creation as an Instance of *Akl Al-Māl bi'l-Bāṭil*', Ma`rifat-e Eghtesad-e Islami, 15(2), pp. 75-94

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    tavassoli, M. Bank Credit Money Creation as an Instance of *Akl Al-Māl bi'l-Bāṭil*. Ma`rifat-e Eghtesad-e Islami, 2025; 15(2): 75-94