Pages:
163-183
Receive Date: 2025/10/18
Accept Date: 2025/10/18
Abstract:
Theory testing in Islamic economics is a subject that has received relatively little scholarly attention. The central question in this regard is how the validity of Islamic economic theories can be tested. This study employs an analytical approach to examine the method of theory testing in Islamic economics, considering the diversity of theoretical frameworks. Based on the article’s hypothesis, the methods of theory testing in Islamic economics vary according to the normative, positive, and prescriptive nature of the theories. The findings confirm this distinction. Accordingly, testing a normative theory in Islamic economics requires examining its reliance on Islamic textual sources. The evaluation of a positive theory necessitates its conformity with empirical evidence, which may range from historical and statistical to behavioral data—though positive propositions derived directly from the Qur’an and Hadith are not empirically testable; instead, supporting evidence may be provided to convince the audience. As for prescriptive theories, testing involves not only the assessment of their underlying normative and positive claims but also the provision of empirical evidence demonstrating the practical efficacy of the recommended policy. This entails a combination of shariah compliance testing, empirical coherence, and operational effectiveness. The above pertains to the testing of the material content of arguments in each theory type. Prior to engaging in substantive testing, a formal assessment of the theory must be conducted to ensure that its logical structure is free from inferential fallacies.
چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
Title :روش آزمون نظریه در اقتصاد اسلامی
Abstract:
آزمون نظریه در اقتصاد اسلامی موضوعی است که کمتر بدان پرداخته شده است. در این زمینه این سؤال مطرح است که چگونه میتوان اعتبار نظریههای اقتصاد اسلامی را آزمون کرد. در این مقاله با استفاده از روش تحلیلی به بررسی روش آزمون نظریه در اقتصاد اسلامی با توجه به تنوع نظریات میپردازیم. بر اساس فرضیۀ مقاله، روشهای آزمون نظریه در اقتصاد اسلامی بهواسطۀ تمایز نظریههای هنجاری، اثباتی و تجویزی متمایز است. یافتههای مقاله این تمایز را تأیید میکند. در این راستا، آزمون نظریۀ هنجاری در اقتصاد اسلامی مستلزم بررسی استناد آن به منابع دینی است. لازمۀ آزمون نظریۀ اثباتی در اقتصاد اسلامی تطابق با شواهد بیرونی است که میتواند گسترهای از شواهد تاریخی، آماری و رفتاری را دربر گیرد؛ هرچند که گزارههای اقتصادی اثباتی صریح قرآنی و روایایی آزمونپذیر نیستند و تنها میتوان شواهدی برای اقناع مخاطبان ارائه داد. برای آزمون نظریۀ تجویزی، علاوه بر لزوم بررسی گزارههای نهفتۀ هنجاری و اثباتی میباید شواهد بیرونی بر کارآمدی توصیۀ سیاستی پیشنهادی اقامه کرد که ترکیبی از آزمون تطابق شرعی، سازگاری با شواهد عینی و کارآمدی عملی خواهد بود. آنچه گفته شد آزمون مواد استدلال در سه نوع نظریۀ مورد اشاره بود. پیش از ورود به آزمون نظریه از جهت مواد استدلال، باید اقدام به آزمون صوری نظریه کرد. در آزمون صوری شکل استدلال باید عاری از مشکلات منطقی استنتاج باشد.
References:
- توکلی، محمدجواد (1398). مبانی فلسفی و روششناسی اقتصاد. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
- توکلی، محمدجواد (1400). چشماندازهای نظریة عقلانیت محدود در اقتصاد اسلامی. مطالعات اقتصاد اسلامی، 14(26)، 181ـ210.
- توکلی، محمدجواد (1402). درآمدی بر فلسفة اقتصاد اسلامی؛ بررسی هویت دانش اقتصاد اسلامی. قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
- توکلی، محمدجواد (1393). تحلیلی بر طرح اقتصادی شورای پاپی صلح در اصلاحات کلان اقتصادی در جهان. معرفت ادیان، 3(11)، 65ـ86.
- توکلی، محمدجواد و شفیعینژاد، عباس (1391). شاخص تولید خالص داخلی طیب. معرفت اقتصاد اسلامی، 3(6)، 29ـ53.
- حسینی، حسنعلی (1391). ارزشها و رفتار اقتصادی انسان مسلمان (مطالعة موردی ماه مبارک رمضان). پایاننامة کارشناسی ارشد. قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
- حسینی، سیدعلی (1393). تحلیلی بر احکام حکومتی رسول خدا در حوزة اقتصاد کشاورزی. معرفت اقتصاد اسلامی، 6(11)، 125ـ138.
- خطیبی، مهدی (1402). روش استنباط نظریة اقتصادی از کتاب و سنت. قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
- خلیلی تیرتاشی، محسن و توکلی، محمدجواد (1403). ارزیابی تسهیلات بانکی کارمندی. قم: اندیشکدة قدر.
- دفتر همکاری حوزه و دانشگاه (1366). درآمدی بر اقتصاد اسلامی. تهران: سمت.
- صدر، سیدمحمد باقر (1421ق). الإسلام یقود الحیاة. تهران: المؤتمر العالمی لائمة الجمعة و الجماعة.
- صدر، سیدمحمدباقر (1400ق). اقتصادنا. بیروت: دار التعارف للمطبوعات.
- صمصامی، حسین و داودی، پرویز (1389). به سوی حذف ربا از نظام بانکی از نظریه تا عمل. تهران: دانایی توانایی.
- قحف، منذر (1420ق). الاقتصـاد الإسـلامی علماً و نظــاماً. بیجا: بینا.
- محققنیا، محمدجواد (1392). ساختار بانکداری اسلامی و ارائة الگویی برای بانکداری جمهوری اسلامی در ایران. تهران: دانشگاه علامه طباطبائی.
- مطهری، مرتضی (1391). مجموعهآثار. تهران: صدرا.
- میرمعزی، سیدحسین (1394). فقه اقتصادی و اقتصاد اسلامی. اقتصاد اسلامی، 15(59)، 5ـ32.
- نظرپور، محمدنقی (1384). آزمونهای تجربی در اقتصاد و کاربردهای آن در اقتصاد اسلامی. اقتصاد اسلامی، 5(17)، 11ـ45.
- نظری، حسنآقا (1396). روششناسی علم اقتصاد اسلامی با رویکرد واقعیت نهادی. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
- نظری، حسنآقا و خطیبی، مهدی (1392) روششناسی فقه نظریات اقتصادی از منظر شهید صدر. معرفت اقتصاد اسلامی، 4(2)، 5ـ28.
- یوسفی، احمدعلی (1381). روشهای استنباط نظام اقتصادی اسلام. کاوشی نو در فقه، 10(33 و 34)، 287ـ327.
- یوسفی، احمدعلی (1385). روشهای کشف آموزههای اقتصادی اسلام. اقتصاد اسلامی، 6(22)، 147ـ176.
References:
- Beker, V. (2023). Economic Theory for the Real World. London: Routledge.
- Brown, A. (2024). Private Law and Competition Regulation: A Comparative Study (2 ed.). Routledge.
- Copi, I., Cohen, C. & McMahon, K. (2016). Introduction to logic. Routledge.
- Hurley, P. (2011). A concise introduction to logic (11 ed.). Cengage Learning.
- Miller, T. (2021). Environmental Assessments of Capital-Intensive Product Systems, Chemical and Environmental Engineering (ENAS). Doctoral dissertation, Yale University.
- Rees, T. (2022). Women and the labor Market. Routledge.
- Tvede, L. (2002). The Psychology of Finance: Understanding the Behavioural Dynamics of Markets, Revised ed. Wiley.
Cite this article:
RIS
Mendeley
BibTeX
APA
MLA
HARVARD
VANCOUVER
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
Mohammadbeigi, Saeid, Tavakkoli, Mohammad javad.(2025) The Method of Theory Testing in Islamic Economics. Ma`rifat-e Eghtesad-e Islami, 15(2), 163-183 https://doi.org/10.22034/marefateeqtesadi.2025.5001636
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
Saeid Mohammadbeigi; Mohammad javad Tavakkoli."The Method of Theory Testing in Islamic Economics". Ma`rifat-e Eghtesad-e Islami, 15, 2, 2025, 163-183
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
Mohammadbeigi, S, Tavakkoli, M.(2025) 'The Method of Theory Testing in Islamic Economics', Ma`rifat-e Eghtesad-e Islami, 15(2), pp. 163-183
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
Mohammadbeigi, S, Tavakkoli, M. The Method of Theory Testing in Islamic Economics. Ma`rifat-e Eghtesad-e Islami, 2025; 15(2): 163-183