Ma`rifat-e Eghtesad-e Islami, Volume 16, Issue 1, No 31, Year 2025 , Pages 199-218

    Currency Speculation from the Perspective of Jurisprudence and Economics; An Approach to the Phenomenon of Money Hoarding

    Article Type: 
    Review Article
    Writers:
    ✍️ Mohammad hadi Rostami / Assistant Professor, Islamic Jurisprudence and Law Department, Faculty of Islamic Sciences and Research, Imam Khomeini International University / rostami@isr.ikiu.ac.ir
    Mohammad zaman Rostami / Associate Professor, Islamic Economics Department, Faculty of Economic and Administrative Sciences, Qom University / Mz.rostami@qom.ac.ir
    Pages: 199-218 Receive Date: 2025/11/06 Accept Date: 2025/11/06
    dor 20.1001.1.20422322.1403.16.1.10.5
    doi 10.22034/marefateeqtesadi.2025.5002211
    Abstract: 
    Factors such as the stabilization of the nominal exchange rate in inflationary conditions, oil embargo, reduction in interest rates, and speculative behaviors are the basis for currency crises, increased inflation, and reduced purchasing power of the masses. The current economic structure, which is mixed with a culture of speculation, has accumulated a significant percentage of liquidity with speculators instead of the productive sector, who, with their speculative behavior, especially in the foreign exchange market, have increased the volume of economic risk and disrupted its activities. This article, using an analytical-descriptive method, describes the causes and effects of speculation in the foreign exchange market, including its impact on the unfair distribution of wealth and some mechanisms for dealing with it. Based on the findings of this research, such unproductive and value-added activities disrupt the economy and prevent resources from being directed to productive areas and are not approved by Islam; in this regard, preventing foreign exchange hoarding in conditions of severe foreign exchange shortage is essential and obligatory.
    Keywords: 
    Foreign exchange
    exchange rate stabilization
    Foreign exchange crisis
    speculation
    Money hoarding
    چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
    Title :سفته‌بازی ارزی از منظر فقه و علم اقتصاد؛ رویکردی به پدیدة کنز پول
    Abstract: 
    عواملی مانند تثبیت نرخ اسمی ارز در شرایط تورمی، تحریم نفتی، کاهش نرخ بهره و رفتارهای سفته‌بازانه، زمینه‌ساز بحران ارزی، افزایش تورم و کاهش قدرت خرید تودۀ مردم است. ساختار اقتصادی کنونی که با فرهنگ سفته‌بازی آمیخته شده است، درصد معتنابهی از نقدینگی را به‌جای بخش مولد، نزد سفته‌بازان انباشته ساخته که با رفتار سفته‌بازانه خود، به‌ویژه در بازار ارز، حجم ریسک اقتصاد را افزایش داده و فعالیت‌های آن را دچار اختلال ساخته‌اند. این مقاله با روش تحلیلی ـ توصیفی، علل و آثار سفته‌بازی در بازار ارز، از جمله تأثیر آن بر توزیع ناعادلانۀ ثروت و برخی مکانیزم‌های مقابله با آن را بیان می‌دارد. بر اساس یافته‌های این پژوهش، این‌گونه فعالیت‌های غیرمولد و فاقد ارزش‌افزوده‌، موجب اختلال در اقتصاد و مانع سوق ‌یافتن منابع به حوزه‌های تولیدی است و مورد تأیید اسلام نمی‌باشد؛ در این راستا، جلوگیری از کنز ارز در شرایط کمبود شدید ارزی، امری ضروری و واجب است.
    Keywords: 
    ارز
    تثبيت نرخ ارز
    بحران ارزي
    سفته‌بازي
    کنز پول
    References: 
    • ابن‌رشد، محمد بن احمد (بی‌تا). بدایۀ المجتهد. بیروت: دار الفکر.
    • بانک مرکزی (1400). تغییرات قیمت دلار. به نقل از: سایت عصر ایران https://www.asriran.com/fa/news/823329.
    • برنسون، ویلیام اچ. (1373). اقتصاد کلان. ترجمۀ عباس شاکری. تهران: نشر نی.
    • حسینی، سیدرضا (1388) تحلیل کنز از دیدگاه فقه و اقتصاد. معرفت اقتصاد اسلامی، 1(1)، 83ـ111.
    • خبرگزاری جمهوی اسلامی (1404). پاسخ دفتر مقام معظم رهبری به استفتا دربارۀ معاملات فردایی ارز و طلا
    •      https://irna.ir/xjK4Hz
    • خطیبی، مهدی (1402). بررسی سفته‌بازی با رویکرد فقه حکومتی در راستای تحقق حکمرانی اقتصادی. حکومت اسلامی، 28(4)، 87ـ110.
    • دلشاد، محمدحسین و امینی‌خواه، حسینعلی (۱۳۹۶). بررسی تأثیر نوسانات نرخ ارز بر سرمایه‌گذاری خصوصی. کنفرانس ملی پژوهش‌های نوین حسابداری و مدیریت در هزارۀ سوم. دانشگاه آزاد اسلامی میبد.
    • رستمی، محمدزمان (1395). آشنایی با علم اقتصاد. قم: آیین احمد.
    • رشیدرضا، محمد (1383ق). المنار. قاهره: المنار.
    • شومپیتر، جوزف (1380). تاریخ تحلیل اقتصادی. ترجمۀ فریدون فاطمی. تهران: مرکز.
    • صالح‌آبادی، علی (1382). بورس‌بازی در بازار سهام از دیدگاه اسلام. دانشگاه امام صادق، (20)، 54ـ74.
    • صدر، سیدمحمدباقر (1375). اقتصادنا. مشهد: مکتب الاعلام الاسلامی.
    • طباطبائی، سیدمحمدحسین (1417ق). المیزان فی تفسیر القرآن. بیروت: مؤسسۀ الاعلمی.
    • طبری، محمد بن جعفر (1412ق). تاریخ طبری. بیروت: الاعلمی.
    • طیب‌نیا، علی، مهرآرا، محسن و اختری، آزاده (1398). حباب سفته‌بازی عقلایی در نرخ غیررسمی ارز ایران و بحران‌های ارزی رویکرد تغییر رژیم مارکف با احتمالات انتقال متغیر. پژوهش‌نامۀ اقتصادی، 19(74)، 111ـ164.
    • عاطفی‌منش، رویا (1393). گسترۀ رژیم‌های ارزی میخکوب‌شده در جهان. سیاست‌های مالی و اقتصادی، 2(5)، 23ـ40.
    • عاطفی‌منش، رویا (1394). نگاهی به طبقه‌بندی رژیم‌های نرخ ارز در کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی و توصیه‌هایی برای رژیم ارزی ایران. سیاست‌های مالی و اقتصادی، 3(10)، 5ـ32.
    • محمودی، سیدمحمد (1389). تحلیل فقهی احکام کنز. فقه و مبانی حقوق اسلامی، 43(2)، 119ـ143.
    • مرادپور اولادی، مهدی، ابراهیمی، محسن و عباسیون، وحید (1387). بررسی اثر عدم اطمینان نرخ ارز واقعی بر سرمایه‌گذاری بخش خصوصی. پژوهش‌های اقتصادی ایران، 11(35)، 159ـ176.
    • مشهور، نعمت عبداللطیف (1401ق). الزکاة الاسس الشرعیه و الدور الإنمایی و التوزیعی. قاهره: المعهد العالمی للفکر الاسلامی.
    • مصطفی‌پور، یلدا، طهرانچیان، امیرمنصور، جعفری صمیمی، احمد و راسخی، سعید (1399). بررسی اثرات آستانه‌ای نوسان‌های نرخ ارز بر سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در ایران. نظریه‌های کاربردی اقتصاد، 7(1)، 91ـ116.
    • موسوی خمینی، سیدروح‌الله (بی‌تا). تحریر الوسیله. قم: دار العلم.
    • میثمی، حسین (1401). شورای فقهی بانک مرکزی در پاسخ به چه نیازهایی تشکیل شد؟، ایبنا، رسانۀ مرجع بانک مرکزی و بانک‌ها،
    •      https://www.ibena.ir/000bC4
    • میرمعزی، سیدحسین (1382). بورس‌بازی از دیدگاه فقه. اقتصاد اسلامی، 3(9)، 51ـ64.
    • نجفی، محمدحسن (1392). جواهر الکلام. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
    • حر عاملی، محمد بن حسن (1387). وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه. تهران: اسلامیه.
    • یوسف کمال، محمد (بی‌تا). فقه الاقتصاد النقدی. دار الصابوتی، دار الهدایه.
    References: 
    • Aliber, R. Z. (1964). Speculation and Price Stability; Once Again. Journal of Political Economy, 72(6), 607-609.
    • Appadurai, Arjun (2014). Speculation, After the Fact. Duke University Press.
    • Aschinger, G. (2001). Why Do Currency Crises Arise and How Could They Be Avoided? Intereconomics, 36(3), 152-159.
    • Aubrey, W. H. S. (1896). Stock Exchange Investments: The Theory, Methods, Practice and Results. Simpkin, Marshall, Hamilton, Kent & Co. Ltd., London.
    • Flassbeck, H. & La Marca, M. (2007). Global imbalances and destabilizing speculation. United Nations Conference on Trade and Development.
    • Hussin Bin Salamon (2015). Speculation: The Islamic Perspective; A Study on Al-Maisir (Gambling). Mediterranean Journal of Social Sciences, 6(1), 371-378.
    • Kaminsky, G. L. & Reinhart, C. M. (1999). The twin crises: The causes of banking and balance-of-payments problems. American Economic Review, 89(3), 473-500.
    • Kandil, M. & Aghdas Mirzaie, I. (2003). The effects of exchange rate fluctuations on output and prices: Evidence from developing countries (IMF Working Paper No. WP/03/200). Washington, D.C.: International Monetary Fund, IMF Institute.
    • Krugman, P. (1979). A model of balance-of-payments crises. Journal of Money, Credit and Banking, 11(3), 311-325.
    • Leblang, D. (2003), To Devalue or to Defend? The Political Economy of Exchange rate policy. international studies Quarterly, 47(4), 533-560.
    • Obstfeld, M. (1995). The logic of currency crises. In Monetary and fiscal policy in an integrated Europe (p. 62-90). Berlin, Heidelberg: Springer Berlin Heidelberg.
    • Qaradawi, Y. (1985). The Lawful and the Prohibited in Islam, K. El-Helbawy, M. M. Siddiqui and S. Syukry (trans.). Shorouk International, London.
    • Samuelson, P. A. (1958). Economics; An Introductory Analysis. McGraw-Hill, New York.
    • Syron-Lawlor, M. (1990). Minsky and Keynes on speculation and finance. The Social Science Journal, 27(4), 435-455.
    • Szado, Edward (2011). Defining Speculation: The First Step toward a Rational Dialogue. The Journal of Alternative Investments. CAIA Association
    • Walter, s. (2006). Policy Responses to Speculative attacks before and after Elections. CIS Working Paper.
    • 39 reads
    Cite this article: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Rostami, Mohammad hadi, Rostami, Mohammad zaman.(2025) Currency Speculation from the Perspective of Jurisprudence and Economics; An Approach to the Phenomenon of Money Hoarding. Ma`rifat-e Eghtesad-e Islami, 16(1), 199-218 https://doi.org/10.22034/marefateeqtesadi.2025.5002211

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Mohammad hadi Rostami; Mohammad zaman Rostami."Currency Speculation from the Perspective of Jurisprudence and Economics; An Approach to the Phenomenon of Money Hoarding". Ma`rifat-e Eghtesad-e Islami, 16, 1, 2025, 199-218

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Rostami, M, Rostami, M.(2025) 'Currency Speculation from the Perspective of Jurisprudence and Economics; An Approach to the Phenomenon of Money Hoarding', Ma`rifat-e Eghtesad-e Islami, 16(1), pp. 199-218

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Rostami, M, Rostami, M. Currency Speculation from the Perspective of Jurisprudence and Economics; An Approach to the Phenomenon of Money Hoarding. Ma`rifat-e Eghtesad-e Islami, 2025; 16(1): 199-218