Ma`rifat-e Eghtesad-e Islami, Volume 5, Issue 2, No 10, Year 2025 , Pages 81-106

    The Mechanism of Social Security in Islamic Approach

    Article Type: 
    Research
    Writers:
    Seyed reza Hoseini / Assistant Professor of Economics, Research Center of Hawzah and University / srhoseini@rihu.ac.ir
    Abstract: 
    Social security is one of the major topics of current economic systems. In most developed countries between one forth to one third of national gross output and major part of government's budget is allocated to this affair. However, current models of social security which mainly developed in the context of ideological bases and the historical conditions of capitalistic societies, have confronted many problems such as ensuring financial resources. Using an analysis-descriptive method, this paper seeks to investigate the characteristics of excellent model Islamic social security in contrast with the current models of social security. According to the proposition of paper, achieving the aims of social security proposed by Islamic approaches primarily depends on the justice of economic system and preventing the challenges which pave the way for the interference of social security organizations. The responsibility of current cases under the authority of social security systems, is shouldered by not only government but all people and individuals, as well. The findings show that the Islamic approach to social security can be achieved by using triple mechanism: private preparation, public support and government, each of which has different existential philosophy. The success of social security system and its financial stability depends on placing each of these three in its proper position and suitable function of them in relation with one another.
    چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
    Title :سازوکارهای تامین اجتماعی در رهیافت اسلامی
    Abstract: 
    تأمین اجتماعی، یکی از موضوعات کلان نظام های اقتصادی معاصر است. در اکثر کشورهای پیشرفته، بین یک چهارم تا یک سوم تولید ناخالص ملی و بخش اعظم بودجه دولت به این امر اختصاص دارد. با این حال، الگوهای رایج تأمین اجتماعی، که عمدتا در بستر مبانی مکتبی و شرایط تاریخی جوامع سرمایه داری شکل گرفته اند، با مشکلات فراوانی از جمله در ناحیه تأمین منابع مالی مواجه گردیده اند. این مقاله با روش تحلیلی- توصیفی، به بررسی ویژگی های الگوی مطلوب تأمین اجتماعی اسلامی در مقایسه با الگوهای تامین اجتماعی معاصر می پردازد. بنا به فرضیه مقاله، تحقق اهداف تأمین اجتماعی در رهیافت اسلامی در درجه اول، در گرو عادلانه بودن نظام اقتصادی و پیشگیری از چالش های زمینه ساز دخالت سازمان تامین اجتماعی است. پس، مسئولیت موارد فعلی تحت پوشش نظام های تامین اجتماعی، علاوه بر دولت، شامل عموم مردم و خودِ فرد نیز می شود. یافته های مقاله نشان می دهد که تأمین اجتماعی در رویکرد اسلامی، با استفاده از سازوکارهای سه گانه «تدارک خصوصی»، «تکافل عمومی» و «تضامن دولتی»، صورت می گیرد. موفقیت نظام تأمین اجتماعی و پایداری مالی آن، در گرو قرار گرفتن هر یک از آن سه در جایگاه خود و عملکرد مناسب آنها در ارتباط با یکدیگر است.
    References: 
    • نهج البلاغه، 1379، ترجمة محمد دشتي، چ هشتم، قم، مشرقين.
    • ابن‌حنبل، احمدبن محمد شيبانى، 1414ق، مسند لأحمد بن حنبل، تحقيق عبدالله محمد درويش، چ دوم، بيروت، دارالفكر.
    • ابن‌شعبه حراني، ابومحمد حسن بن على، 1404ق، تحف العقول عن آل الرسول(ص)، تحقيق على‌اكبر غفارى، چ دوم، قم، نشر اسلامى.
    • ابن ماجه قزويني، أبوعبداللّه‏ محمدبن يزيد، 1395ق، سنن ابن ماجة، تحقيق محمد فؤاد عبد الباقي، بيروت، دارإحياء التراث.
    • اشتون، تي. اس، 1375، انقلاب صنعتي، ترجمة احمد تدين، تهران، شركت انتشارات علمي و فرهنگي.
    • باديني، حسن، 1387، «جستاري نقادانه در نظام حقوقي تأمين اجتماعي»، فصلنامه حقوق، دوره 38، ش4، ص57-68.
    • برانت، كريستينا، 1383، دولت رفاه و حمايت‌هاي اجتماعي: راهبردهاي فقرزدايي، ترجمة هرمز همايون‌پور، تهران، مؤسسة عالي پژوهش تأمين اجتماعي.
    • تارو، لستر، 1376، آينده سرمايه‌داري‌، تغيير و تحول ساختاري در نظام سرمايه‌داري‌ جهان، ترجمة عزيز كياوند، تهران، ديدار.
    • پناهي، بهرام، 1376، اصول و مباني نظام تأمين اجتماعي، تهران، سوره.
    • ـــــ ، 1385، كاركردهاي تأمين اجتماعي در ايران، تهران، مؤسسة عالي پژوهش تأمين اجتماعي.
    • جصاص، ابوبكر احمدبن علي رازي، 1415ق، أحكام القرآن، بيروت، دار الكتب العلمية.
    • درخشان، مسعود، 1387، ماهيت و علل بحران 2008 و تأثير آن بر اقتصاد ايران، تهران، مركز تحقيقات استراتژيك.
    • دينتينيانو، بئاتريس ماينوني، 1380، بيمه‌‌ها ‌و حمايت‌ها‌ي اجتماعي، ترجمة ايرج علي‌آبادي، تهران، مؤسسة عالي پژوهش تأمين اجتماعي.
    • ژيد، شارل و شارل ژيست، 1370، تاريخ عقايد اقتصادي، ترجمة كريم سبحاني، چ دوم، تهران، دانشگاه تهران.
    • جاويدي، مجتبي، 1386، قاموس عدالت، بررسي مباني نظري و عملي مفهوم عدالت در كلام مقام معظم رهبري، تهران، خانه كتاب.
    • حامد مقدم، احمد، 1368، پژوهشي در نظام حمايتي اسلام، مشهد، بنياد پژوهش‌هاي آستان قدس رضوي.
    • حر عاملي، محمد حسن، 1403ق، وسائل الشيعه(الاسلاميه)، چ پنجم، بيروت، داراحياء التراث العربي.
    • حسن، عباس، 1403ق، النظريه العامه للتامينيات الاجتماعيه: دراسه عامه لاصول التامينات و المساعدات الاجتماعيه و تطبيقها ‌في القانون والمقارن و الشريعه الاسلاميه، اسكندريه، منشاه المعارف.
    • حسيني، سيدرضا، 1380، بيت المال، مجموعة دانشنامة امام علي (ع)، زير نظر علي‌اكبر صادقي رشاد، قم، پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي.
    • ـــــ ، 1386، سيرة اقتصادي امام علي(ع)، چ پنجم، تهران، كانون انديشة جوان.
    • محمدي رى‌ شهرى، محمد و سيدرضا حسيني، 1386، التنميه الاقتصاديه فى الكتاب والسنه، قم، دارالحديث.
    • محمدي رى‌ شهرى، محمد، 1416ق، ميزان الحكمه، قم، مؤسسة فرهنگي دارالحديث.
    • سليمان بن ابراهيم بن ثنيان، 1423ق، التامين و احكامه، بيروت، دار ابن حزم للطباعه و النشر و التوزيع.
    • شريف قرشي، باقر، 1398ق، النظام السياسي في الإسلام، چ دوم، بيروت، دارالتعارف للمطبوعات.
    • شريف‌زاده، محمدجواد و الياس نادران، 1388، «تحليل اقتصادي حقوق مالكيت در اسلام (با تأكيد بر مفهوم هزينه‌هاي مبادله)»، اقتصاد اسلامي، ش 36، ص5-32.
    • صدر، سيدمحمدباقر، 1382، اقتصادنا، چ دوم، قم، دفتر تبليغات اسلامي.
    • طالب، مهدي، 1368، تأمين اجتماعي، مشهد، آستان قدس بنياد فرهنگي رضوي.
    • طوسي، محمدبن حسن، 1365، تهذيب الأحكام، چ چهارم، تهران، دار الكتب الإسلامية.
    • علوان، عبدالله ناصح، بي‌تا، التكافل الاجتماعي في الاسلام، بي‌جا، دارالسلام للطباعه و النشر و التوزيع.
    • عبدالله، عثمان حسين، 1409ق، الزكاه: الضمان الاجتماعي الاسلامي، قاهره، دارالوفاء للطباعه و النشر و التوزيع- المنصوره.
    • قابل، احمد، 1383، اسلام و تأمين اجتماعي، تهران، مؤسسة عالي پژوهش تأمين اجتماعي.
    • قرضاوي، يوسف، 1420ق، فقه الزكاه: دراسه مقارنه لاحكام‌ها ‌و فلسفتها ‌في ضوء القرآن و السنه، چ بيست و چهار، بيروت، موسسه الرساله للطباعه و النشر و التوزيع.
    • قمي، علي‌بن ابراهيم، 1404ق، تفسير القمي، چ سوم، قم، مكتبة الهدى.
    • كاتوزيان، محمدعلي، 1374، ايدئولوژي‌ و روش‌ در اقتصاد، ترجمة‌ م. قائد، تهران، چاپ‌ سعدي.
    • كرويتس، هلموت، 1378، پول، بهره «بحرانهاي اقتصادي- اجتماعي»، ترجمة حميدرضا شهميرزادي، قم، كانون انديشه جوان.
    • كليني، محمدبن يعقوب، 1367، الكافي، چ سوم، تهران، دارالكتب الإسلامية.
    • كياءالحسيني، سيدضياءالدين و علي باقري، 1381، تأمين اجتماعي در ايران با تكيه بر منابع اسلامي، قم، معاونت پژوهشي دانشگاه مفيد، تحقيق چاپ نشده. 
    • گيدنز، آنتوني، 1378، راه سوم: بازسازي سوسيال دموكراسي، ترجمة منوچهر صبوري كاشاني، تهران: شيرازه.
    • متقى هندى، على ، 1379، كنزالعمال، تحقيق صفوة السقا، بيروت، مكتبة التراث الاسلامى.
    • مرواريد، علي‌اصغر، 1410ق، الينابيع الفقهية، بيروت، دار التراث.
    • منتظري، حسينعلي، 1409ق، دراسات في ولاية الفقيه وفقه الدولة الإسلامية، قم، منشورات المركز العالمي للدراسات الإسلامية.
    • موسوي خميني، سيدروح‌الله، 1403ق، تحرير الوسيله، چ چهارم، قم، اسماعيليان.
    • موسوي، ميرطاهرو علي‌محمد محمدي، 1388، مفاهيم و نظريه‌ها‌ي رفاه اجتماعي، تهران، دانژه.
    • موسسه تحقيقات اجتماعي دانمارك، 1379، تأمين اجتماعي در اروپا توسعه يا تعطيل، ترجمة هرمز همايون‌پور، تهران، مؤسسة عالي پژوهش تأمين اجتماعي.
    • مؤسسه عالي پژوهش تأمين اجتماعي، 1387، خلاصه گزارش نظام جامع رفاه و تأمين اجتماعي، تهران، مؤسسة عالي پژوهش تأمين اجتماعي.
    • نادران، الياس و ديگران، 1391، «الگوي تأمين اجتماعي صدر اسلام و دلالت‌ها‌ي آن براي الگوهاي نوين»، معرفت اقتصاد اسلامي، ش 6، ص5-28.
    • نجفي، محمدحسن، 1373، مجمع الرسائل (فارسي)، مشهد ، مؤسسة حضرت صاحب الزمان (عج).
    • نمازي، حسين، 1387، بحران كنوني اقتصاد غرب، تهران، فرهنگستان علوم.
    • ـــــ ، 1374، نظام‌ها‌ي اقتصادي، تهران، شركت سهامي انتشار.
    • كمال، يوسف، 1406، الزكاه و ترشيد التامين المعاصر، الهيئه العامه لكتبه اسكنديه، دارالوفاء للطباعه و النشر و التوزيع- المنصوره.
    • Stiglites, Joseph, 2001, Economic of Public Sector, chapter14.
    Cite this article: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Hoseini, Seyed reza.(2025) The Mechanism of Social Security in Islamic Approach. Ma`rifat-e Eghtesad-e Islami, 5(2), 81-106

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Seyed reza Hoseini."The Mechanism of Social Security in Islamic Approach". Ma`rifat-e Eghtesad-e Islami, 5, 2, 2025, 81-106

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Hoseini, S.(2025) 'The Mechanism of Social Security in Islamic Approach', Ma`rifat-e Eghtesad-e Islami, 5(2), pp. 81-106

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Hoseini, S. The Mechanism of Social Security in Islamic Approach. Ma`rifat-e Eghtesad-e Islami, 2025; 5(2): 81-106