Pages:
41-62
Receive Date: 2025/04/08
Accept Date: 2025/04/08
Abstract:
The epistemology of Islamic economics should mainly address four interconnected questions about the knowledge of Islamic economics’ nature, conditions for obtaining, sources, and validity. Answering these questions forms the limits and boundaries of the epistemological foundations of Islamic economics. Muslim economists have not done much to clarify these limits and to explain the epistemological principles of Islamic economics. Even the separation between religion and Islamic economics in the field of the knowledge of Islamic economics is also confusing. Using an analytical method, this paper examines the boundaries of the epistemological foundations of Islamic economics and the proposed principles. According to the research hypothesis, the epistemological foundations of Islamic economics belong to at least eight areas of the nature of the knowledge of Islamic economics, its value identity, Islamic criterion, structural characteristics of cognition, relation to naming, sources of knowledge, and the relationship between cognition and reality. Based on the research findings, cognitive knowledge in Islamic economics has a combined identity, is value-based, and Islamity of its scientific propositions depends on the propositions of Islamic economic religion. Accordingly, the formation of the Islamic economic religion does not have a foreign condition; however, the realization of the science of Islamic economics depends on the (practical / hypothetical) realization of the institutional structures of the Islamic economic religion in society. Access to the network of the propositions of Islamic economics depends on the use of all three sources of reason, sense and revelation. Finally, Islamic economics is based on reformism and foundation in terms of truth and justification. The epistemological foundations influence both the methodology of Islamic economics and the content of Islamic economics views.
چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
Title :پژوهشی در تعیین حدود و مرزهای مبانی معرفتشناختی اقتصاد اسلامی
Abstract:
معرفت شناسی اقتصاد اسلامی می باید به طور عمده به چهار سؤال به هم پیوسته در مورد چیستی، شرایط حصول، منابع و اعتبار شناخت های اقتصاد اسلامی پاسخ دهد. پاسخ به این سؤال ها حدود و مرزهای مبانی معرفت شناختی اقتصاد اسلامی را شکل می دهد. اقتصاددانان مسلمان تلاش چندانی جهت روشن نمودن این حدود و همچنین تبیین مبانی معرفت شناختی اقتصاد اسلامی انجام نداده اند. حتی تفکیک میان مذهب و علم اقتصاد اسلامی در حوزه چیستی معرفت اقتصاد اسلامی نیز با ابهاماتی روبرو است. در این مقاله، با استفاده از روش تحلیلی به بررسی حدود و مرزهای مبانی معرفت شناختی اقتصاد اسلامی و طرح مبانی قابل ارائه می پردازیم . بنا به فرضیه تحقیق، مبانی معرفت شناختی اقتصاد اسلامی حداقل به هشت حوزه ماهیت معرفت اقتصاد اسلامی، هویت ارزشی آن، ملاک اسلامی بودن، خصایص ساختاری شناخت ها، نسبت با نام گرایی، منابع شناخت و نسبت شناخت ها با واقعیت تعلق دارند. بنا به یافته های تحقیق، شناخت ها در اقتصاد اسلامی هویتی ترکیبی دارند، ارزش بار بوده و اسلامی بودن گزاره های علمی آن وابسته به گزاره های مذهب اقتصادی اسلام است. بر این اساس، شکل گیری مذهب اقتصادی اسلام شرط خارجی ندارد؛ ولی تحقق علم اقتصاد اسلامی وابسته به تحقق (عملی/فرضی)ساختارهای نهادی مذهب اقتصادی اسلام در جامعه است. دستیابی به شبکه گزاره های اقتصاد اسلامی وابسته به استفاده از هر سه منبع عقل، حس و وحی منقول است. و بالاخره، اقتصاد اسلامی از حیث صدق و توجیه به ترتیب مبتنی بر واقع گرایی اصلاحی و مبناگروی می باشد. مبانی معرفت شناختی مزبور هم روش شناسی اقتصاد اسلامی و هم محتوای نظریات اقتصاد اسلامی را تحت تأثیر قرار می دهد.
References:
- ابراهيم، غسان محمود، قحف، منذر،1420 ق، الاقتصاد الاسلامي علم او وهم، بيروت، دمشق، دار الفكر.
- بلاگ، مارک، 1380، روششناسي علم اقتصاد: اقتصاددانان چگونه تبيين ميکنند؟، تهران، ني.
- توکلي،محمد جواد، 1388، «درآمدي بر چيستي، قلمرو، و چشم اندازهاي فلسفة اقتصاد اسلامي»، معرفت اقتصاد اسلامی، ش 3، ص 65ـ92.
- توکلي،محمد جواد، 1394، «چيستي و كاركرد مباني فلسفي اقتصاد اسلامي»، معرفت اقتصاد اسلامي، ش 13، ص 77-108.
- جابري، علي، 1388، تحليل و بررسي مباني معرفت شناختي و ارزشي علم اقتصاد متعارف و علم اقتصاد اسلامي، پايان نامه دکتري مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني.
- حسينزاده، محمد، 1385، پژوهشي تطبيقي در معرفتشناسي معاصر، قم، مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني.
- ـــــ، 1393، مبانی معرفتشناختی علوم انسانی در اندیشه اسلامی، دفتر اول: ارائه مبانی، قم، مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني.
- دادگر، يدالله، 1379، «روش شناسي و معرفت شناسي اقتصاد اسلامي»، مجله پژوهشي دانشگاه امام صادق، ش 11 و 12، ص 35-62.
- رفيعيآتاني، عطاالله،1390، «بازخواني مجدد ماهيت اقتصاد اسلامي»، معرفت اقتصاد اسلامي، ش 5، ص 196-171.
- زرقا، محمد انس، 1382، «روششناسي اقتصاد اسلامي»، اقتصاد اسلامي، ش 10، ص 113ـ124.
- زرقا، محمد انس،1410ق، «تحقيق اسلاميه علم الاقتصاد، المفهوم والمنهج»، مجله جامعه ملک عبدالعزير: الاقتصاد الاسلامي، ش 2، ص 3-40.
- صالح، س.1417 ق.، مبادي النظام الاقتصادي الاسلامي و بعض تطبيقاته، رياض، دار عالم الكتاب.
- صانع پور، مريم، 1379، «تأثير مباني معرفتشناسانه اومانيستي در اقتصاد»، مجله پژوهشي دانشگاه امام صادق، ش11و،12 ص 63-86..
- صدر، محمد باقر،1400ق، اقتصادنا، بيروت، دارالتعارف للمطبوعات.
- ـــــ، 1421ق، «المدرسه الاسلاميه»، در: الاسلام يقود الحياه، المدرسه الاسلاميه، رسالتنا، قم، مركز الابحاث و الدراسات التخصصيه للشهيد الصدر.
- طبیبیان، محمد و همکاران، 1380، آزادیخواهی نافرجام: : نگاهی از منظر اقتصاد سیاسی به تجربه ایران معاصر، تهران، گام نو.
- عارفي، عباس، 1380، «مبناگروي و مسأله ابتناء»، ذهن،ش 5، ص 5-28.
- ـــــ، 1382، «معرفت و گونههاي رئاليسم»، ذهن، ش 14، ص 41-52.
- عيسوي، محمود، 1379، «معرفتشناسي، عقلانيت و اقتصاد»، مجله پژوهشي دانشگاه امام صادق، ش 11 و 12، ص 9-34.
- عيوضلو، حسين، 1379، «مباني روش شناسي و ساختار نظريه هاي علمي اقتصاد اسلامي» مجله پژوهشي دانشگاه امام صادق، ش 11 و 12، ص 143-162.
- غنينژاد اهري، موسي، 1376، مقدمهاي بر معرفتشناسي علم اقتصاد، تهران، مؤسسه عالي پژوهش در برنامهريزي و توسعه.
- فنجري، محمد شوقی، 1417 ق، الوجيز في الاقتصاد اسلامي، ويرايش 5، رياض، دار الثقيف.
- گروهي از نويسندگان،1391، فلسفه تعليم و تربيت اسلامي، ويرايش 2، تهران،انتشارات مدرسه.
- مكلاپ، فریتز، 1381، «اقتصاد اثباتي و دستوري»، نامه مفيد، ش 31، ص 151-184.
- ميرمعزي، سيد حسين،1383، «روش كشف ماهيت اقتصاد اسلامي»، قبسات، ش 34، ص 89-102.
- ـــــ، 1385، «نقد و بررسي ديدگاه شهيد صدر (ره) درباره هويت اقتصاد اسلامي»، اقتصاد اسلامي، ش 22، ص 123-146.
- ميني، پيرو و، 1375، فلسفه و اقتصاد: مبادي و سير تحول نظريه اقتصادي، ترجمه مرتضي نصرت و حسين راغفر، تهران، علمي و فرهنگي.
- نظري،حسنآقا، «روششناسي شهيد صدر درباره شکلگيري علم اقتصاد اسلامي و تحقيق نهايي درباره آن»، روششناسي علوم انساني، ش 61، ص 51-61.
- هاسمن، دانيل، مكفرسون، مایکل اس.،1386، تجزيه و تحليل اقتصادي و فلسفه اخلاق، ترجمه يدالله دادگر و همكاران، تهران، مؤسسه تحقيقات و توسعه علوم انساني.
- Chapra, M. ,1998, Islam and Economic Challenge, UK: The Islamic Foundation.
- Deichel, Simon, 2011, "Against the pragmatic justification for Realism in economic methodology", Erasmus Journal for Philosophy and Economics,Vol. X, No. X.
- Emmett, R., 2014, "Economics and Theology after Seperation", In P. Oslington, The Oxford Handbook of Christianity and Economics, Oxford: Oxford University Press, p. 135-149.
- Friedman, M., 1953, The Methodology of Positive Economics.
- Furqani, Hafas, 2015, Definition of Islamic Economics as a Discipline: Challenges in the Clarification and Classification, 10th international Conference on Islamic Economics and Finance.
- Hausman, D., & McPherson, M., 2006, Economic Analysis,Moral Philosophy, and Public Policy, Cambridge, Cambridge University Press.
- Hülsmann, J. ,2002, Introduction on the Third Edition:From Value Theory to Praxeology, In L. Mises, Epistemological Problems of Economics (G. Reisman, Trans., pp. ix-iv), Ludwig von Mises Institute.
- Lawson, T., 1997, Economics and Reality, Routledge
- Machlup, F., 1978, Positive and Normative Economics, In F. Machlup, Methodology of economics and other social sciences, New York: Academic Press, p. 425-450.
- Mäki, U., 2009, The Methodology of Positive Economics; Reflections on the Milton Friedman legacy, Cambridge: Cambridge University Press.
- McCloskey, D. N. ,1986, The Rhetoric of Economics, Brighton: Wheatseaf Books.
Cite this article:
RIS
Mendeley
BibTeX
APA
MLA
HARVARD
VANCOUVER
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
Tavakkoli, Mohammad javad.(2025) A Study on Determining the Limits and Boundaries of the Epistemological Foundations of Islamic Economics. Ma`rifat-e Eghtesad-e Islami, 8(1), 41-62
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
Mohammad javad Tavakkoli."A Study on Determining the Limits and Boundaries of the Epistemological Foundations of Islamic Economics". Ma`rifat-e Eghtesad-e Islami, 8, 1, 2025, 41-62
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
Tavakkoli, M.(2025) 'A Study on Determining the Limits and Boundaries of the Epistemological Foundations of Islamic Economics', Ma`rifat-e Eghtesad-e Islami, 8(1), pp. 41-62
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
Tavakkoli, M. A Study on Determining the Limits and Boundaries of the Epistemological Foundations of Islamic Economics. Ma`rifat-e Eghtesad-e Islami, 2025; 8(1): 41-62