The Semantics of School, System and Science in the Literature of Islamic Economics
Article Type:
Research
Writers:
Mohammad javad Tavakkoli
/ Assistant Professor of Economics, Imam Khomeini Education and Research Institute / tavakoli@qabas.net
/ Assistant Professor of Economics, Imam Khomeini Education and Research Institute / tavakoli@qabas.netMohammad Bidar / PhD in Philosophy of Islamic Economics, Imam Khomeini Education and Research Institute / bidar.mohamad@yahoo.com
/ PhD in Philosophy of Islamic Economics, Imam Khomeini Education and Research Institute / bidar.mohamad@yahoo.comAbstract:
Although the terms “school, system and science” are used extensively in the literature of Islamic economics, there is little agreement about their meaning and relationship. This paper studies these three concepts and their relationship. According to the hypothesis of the paper, the propositions of Islamic economics only include theological and scientific propositions. Based on the research findings, the Islamic economics school outlines the basic framework and strategic principles of economic activities based on Islamic teachings. Islamic economics expounds the economic facts derived from the theoretical and practical teachings of the Islamic school, and describes, explains and predicts the relationships between independent and dependent variables. However, in terms of content, the Islamic economic system and propositions of policy making in Islamic economics, have no identity independent from the school and the science of Islamic economics; rather, they are a combination of normative and scientific propositions of Islamic economics. Islamic economic policy is the result of the simultaneous use of normative and scientific Islamic economics to provide the operational means needed for the fulfillment of the economic goals of Islam. The Islamic economic system, in its general form, is like an umbrella that covers various sectors such as school, science and politics of Islamic economics.
چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
Title :معناشناسی «مکتب»، «نظام» و «علم» در ادبیات اقتصاد اسلامی
Abstract:
هرچند واژگان مکتب، نظام وعلم به طور فراوان در ادبیات اقتصاد اسلامی به کار می رود، تفاهم چندانی در مورد مفهوم و رابطه آنها وجود ندارد. در این مقاله به بررسی این سه مفهوم و نسبت میان آنها می پردازیم. بنا به فرضیه مقاله، گزاره های اقتصاد اسلامی تنها شامل گزاره های مکتبی و علمی می شوند. بر اساس یافته های تحقیق، مکتب اقتصادی اسلام، خطوط اصلی و اصول راهبردی فعالیت های اقتصادی بر اساس آموزه های اسلامی را بیان می کند. علم اقتصاد اسلامی، واقعیت های اقتصادی حاصل از آموزه های نظری و عملی مکتب اسلام را توضیح داده و روابط بین متغیرهای مستقل و وابسته را توصیف، تبیین و پیش بینی می کند. اما نظام اقتصاد اسلامی و گزاره های حاکی از سیاست گذاری در اقتصاد اسلامی، به جهت محتوا، هویت مستقلی در کنار مکتب و علم اقتصاد اسلامی ندارند؛ بلکه ترکیبی از گزاره های مکتبی و علمی اقتصاد اسلامی می باشند. سیاست اقتصادی اسلامی حاصل به کارگیری هم زمان گزاره های مکتبی و علمی اقتصاد اسلامی برای ارائه ابزارهای عملیاتی مورد نیاز برای تحقق اهداف اقتصادی اسلام می باشد. نظام اقتصاد اسلامی، در شکل کلی خود به مثابه چتری است که بخش های مختلفی همچون مکتب، علم و سیاست های اقتصاد اسلامی را می پوشاند.
References:
- اراکي، محسن، 1393، فقه نظام اقتصادي اسلام، قم، مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني.
- برتالنفي، لودويگ‌فون، 1366، مباني، تکامل و کاربردهاي نظريه عمومي سيستم‌ها، تهران، تندر.
- پژوهشکده تحقيقات اسلامي، 1385، فرهنگ شيعه، قم، زمزم هدايت.
- تمدن جهرمي، محمدحسين، 1389، گفتارهايي در زمينه اقتصاد، علوم اجتماعي و شناخت روش علم، تهران، پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات اجتماعي جهاد دانشگاهي.
- توکلي، محمدجواد، 1396، «بازخواني رويکرد شهيد صدر در مورد هويت علمي اقتصاد اسلامي»، روش‌شناسي علوم انساني، ش90، ص211-234.
- جنيدل، حمدبن عبدالرحمن، 1406ق، مناهج الباحثين في الاقتصاد الاسلامي، رياض، شرکه العبيکان.
- حاجي، جعفرعباس، 1390، مکتب اقتصادي اسلام، قم، مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني و پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
- حبيبي، رضا، 1392، درآمدي بر فلسفه علم، چ‌سوم، قم، مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني.
- حميرى، نشوان‌بن سعيد، 1420ق، شمس‌العلوم و دواء كلام العرب من الكلوم، بيروت، دارالفكر المعاصر.
- الخالدي محمود، 1986، موضوع الاقتصاد في الاسلام، عمان، الرساله الحديثه.
- خليلي تيرتاشي، نصرالله، 1393، اصول علم اقتصاد، قم، مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني.
- دادگر، يدالله، 1384، درآمدي بر روش‌شناسي علم اقتصاد، تهران، نشر ني.
- درخشان، مسعود، 1387، نظام‌هاي اقتصادي، چ دوم، قم، فجر ولايت.
- دفتر فرهنگستان علوم اسلامي، 1387، بررسي ارکان و روند پژوهشي اقتصاد اسلامي، قم، فرهنگستان علوم اسلامي.
- دفتر همکاري حوزه و دانشگاه، بي‌تا، درآمدي بر اقتصاد اسلامي، چ سوم، تهران، سازمان مطالعه و تدوين کتب علوم انساني دانشگاه‌ها.
- ريمون بار، 1367، اقتصاد سياسي، تهران، سروش.
- روبيژک، 1381، ارزش‌هاي اخلاقي در عصر علم، تهران، حکمت.
- زامل، يوسف و بوعلام، 1417ق، النظريه الاقتصاديه الاسلامي، رياض، دار عالم الکتب.
- شوقي، احمد، 1984، النظريه الاقتصاديه من منظور الاسلامي، رياض، مکتبه الخريجي.
- شوقي الفنجري، محمد، 1986، المذهب الاقتصادي في الاسلام، چ دوم، مصر، الهيئه المصريه العامه للکتاب.
- صدر، سيدمحمدباقر، 1417ق، اقتصادنا، قم، دفتر تبليغات اسلامى.
- صديقي، نجات‌الله، 1374، «انديشه اقتصادي مسلمانان: بررسي متون معاصر»، در: مجموعه مقالات مطالعاتي در اقتصاد اسلامي، تدوين خورشيد احمد و ترجمه محمدجواد مهدوي، مشهد، بنياد پژوهش‌هاي اسلامي آستان قدس رضوي.
- طباطبائى، سيدمحمدحسين، 1390، الميزان في تفسير القرآن، چ دوم، بيروت، مؤسسة الأعلمي.
- عميد، حسن، 1361، فرهنگ فارسي عميد، چ بيست‌ويکم، تهران، اميرکبير.
- غفاري، حسين، بي‌تا، پاسخ به پرسش‌هاي مکتبي، بي‌جا، حکمت.
- فرهنگ، منوچهر، 1371، فرهنگ بزرگ علوم اقتصادي، تهران، البرز.
- کهف، منذر، 1384، «نظام اقتصادي اسلام و علم تحليل اقتصاد اسلامي»، اقتصاد اسلامي، ش18، ص157-178.
- لاژوژي، ژوزف، 1367، مکتب‌هاي اقتصادي، تهران، انقلاب اسلامي.
- لاژوژي، ژوزف و پيير دلفو، 1368، سيستم‌هاي اقتصادي، تهران، رسانه.
- مدني، داود، 1375، مقدمه‌اي بر تئوري‌هاي سازمان و مديريت، چ ششم، تهران، دانشگاه پيام نور.
- مصباح، محمدتقي، 1374، آموزش عقايد، چ سيزدهم، تهران، سازمان تبليغات اسلامي.
- ـــــ ، 1379، آموزش فلسفه، چ دوم، تهران، سازمان تبليغات اسلامي.
- ـــــ ، 1392، رابطه علم و دين، قم، مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني.
- مطهري، مرتضي، 1357، مقدمه‌اي بر جهان‌بيني اسلامي 1، چ دوم، قم، صدرا.
- ميرآخور، عباس و باقر الحسني، بي‌تا، مقالاتي در اقتصاد اسلامي، تهران، مؤسسة بانکداري ايران.
- ميرمعزي، سيدحسين، 1390، نظام اقتصادي اسلام، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي.
- نظري، حسن‌آقا، 1385، نظريه‌پردازي اقتصاد اسلامي، چ چهارم، قم و تهران، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و سازمان مطالعه و تدوين کتب علوم انساني دانشگاه‌ها.
- نمازي، حسين، 1374، نظام‌هاي اقتصادي، تهران، دانشگاه شهيد بهشتي.
- نمازي حسين و يداله دادگر، 1390، اقتصاد متعارف، اقتصاد ارتدکس و اقتصاد اخلاق‌مدار، چ دوم، تهران، شرکت سهامي انتشار.
- واسطي، عبدالحميد، 1388، نگرش سيستمي به دين، چ دوم، مشهد، مطالعات راهبردي علوم و معارف اسلام.
- يوسفي، احمدعلي، 1379، ماهيت و ساختار اقتصاد اسلامي، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و انديشه.
- Chapra, M.Umer,1992, Islam and the economic challenge, UK.
- Eckstein, Alexander,1971, Comparison of Economic Systems: Theoretical and Methodological Approaches, Univ of California, Pr New edition.
- Grossman, Georgy, 1971, Economic Systems, New Jersay: Prentice_Hall.
- Gruchy, Allan 1974, Modern Economic thought, Prentice hall.
- Hendarson, James M. and Richard E. Quandt, 1980, Microeconomic Theory: a Mathematical approach, 3rd ed, NewYork, McGraw- Hill Intarnational Book Company.
- Khan, Akram, 1985, challenges of Islamic economics, Pakistan Islamic Education Congress,Lahore.
- Manan, M.A, 1986, Islamic economics: Theory and Practice, cambridge.
- Machlup. F. , 1978, Methodology of Economics and Other Social Sciences, Academic Press.
- Mc Guigan, F. J., 1968, Experimental Psychology: a methodological approach, 2nd ed, New Jersay, Prentice-Hall.
- Oxford at the Clarendon Press, 1961, The Oxford English Dictionary, oxford at the Clarendon Press.
- Prybyla Jan S, 1969, Meaning and classification of Economic systems", Comparative economic systems, Appleton- Century-Croft ( ACC).
- Robbins Lionel, 1994, “The Nature and Ignificance of Economic Science”, in: The Philosophy of Economics, 2nd-ed, Cambridge University Press, NewYork.
- Runder , 1996, Philisophy of Social Science, Englewood Cliffs, NJ:Printice – Hall.
- Samuelsn Paul A. and William D. Nordhaus, 1989, Economics, 13th Edition, Mcgraw-Hill book company.
- Zarqa, M.A, 1958, “Methodology of Islamic economics” in: Moner Kahf, ed, Lessons in Islamic economics, Jeddah, Syrian university press.
Cite this article:
RIS
Mendeley
BibTeX
APA
MLA
HARVARD
VANCOUVER
Aghanazari, Hasan , Tavakkoli, Mohammad javad, Bidar, Mohammad.(2025) The Semantics of School, System and Science in the Literature of Islamic Economics. Ma`rifat-e Eghtesad-e Islami, 10(1), 25-46
Hasan Aghanazari; Mohammad javad Tavakkoli; Mohammad Bidar."The Semantics of School, System and Science in the Literature of Islamic Economics". Ma`rifat-e Eghtesad-e Islami, 10, 1, 2025, 25-46
Aghanazari, H, Tavakkoli, M, Bidar, M.(2025) 'The Semantics of School, System and Science in the Literature of Islamic Economics', Ma`rifat-e Eghtesad-e Islami, 10(1), pp. 25-46
