Ma`rifat-e Eghtesad-e Islami, Volume 10, Issue 2, No 20, Year 2025 , Pages 109-124

    بررسی فقهی استخراج و مبادلۀ رمز ارزها با تمرکز بر شبکۀ «بیت کوین»

    Article Type: 
    Research
    Writers:
    Abstract: 
    The popularity of the concept of crypto-currency in today's economy has raised many juridical questions. Using an analytical-juridical method, this paper analyzes the activities performed in the process of mining and exchanging of these currencies, with a focus on Bitcoin network. Based on the research findings, juridically, the trading of crypto-currency is permissible if the general conditions of commercial transactions are met. The crypto-currency ownership can be justified on the grounds of an effort for decoding and possessing the receiving rewards from the network. Observing the conditions of the contractors, considerations, and the creation of possession through sale by conduct in these currencies is possible. Some objections rose against crypto-currency trading, including Bitcoin, money laundering, creating a currency bubble, devaluation of national currency, obtaining property through illegitimate and illegal means, and the possibility of being deceitful or harmful, cannot be the basis for the illegality of the trade of crypto-currency. However, using crypto-currency faces challenges such as consumption of government electricity, partnerships with miners the incapacitated individuals in mining pools. The religious ruler may limit or prohibit the extraction and sale of such goods by issuing a government order, with the adverse effects of currency development on the market and possible economic, moral and security corruption. Sharia ruler can restrict or prohibit mining crypto-currency trade in case of negative effects of crypto-currency in the market, or in case of economic, moral or security problems.
    چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
    Title :بررسی فقهی استخراج و مبادلۀ رمز ارزها با تمرکز بر شبکۀ «بیت کوین»
    Abstract: 
    معرفی و گسترش رمز ارزها، زمینه طرح سؤال های فقهی متعددی را فراهم آورده است. در این مقاله با استفاده از روش تحلیلی به تحلیل فقهی فعالیت های مورد انجام در فرایند تولید (استخراج) و مبادلۀ این ارزها، با تمرکز بر شبکۀ بیت کوین می پردازیم. بر اساس یافته های پژوهش، تجارت رمزارزها در صورت رعایت شروط عمومی معاملات تجاری، از نظر فقهی مجاز است. مالکیت رمز ارزها را می توان در قالب «تلاش برای رمزگشایی و حیازت پاداش دریافتی از شبکه» تفسیر کرد. در معاملۀ این ارزها امکان مراعات شرایط متعاقدین، عوضین و انشاء معاطاتی تملیک وجود دارد. برخی اشکالات طرح شده پیرامون تجارت رمزارزها و از جمله بیت کوین؛ همچون «پول شویی»، «ایجاد حباب ارزی»، «کاهش ارزش پول ملی»، «اکل مال به باطل بودن»، «غرری و ضرری بودن خرید آن»، نمی تواند مبنای عدم مشروعیت تجارت رمزارزها باشد. با این وجود، استفاده از رمز ارزها با چالش هایی همچون مصرف برق دولتی و مشارکت با محجورین در استخرهای ماینینگ روبرو است. حاکم شرع می تواند با احراز اثرات منفی توسعه رمز ارزها در بازار و مفاسد اقتصادی، اخلاقی و امنیتی احتمالی، استخراج و خرید و فروش آن را با صدور حکم حکومتی محدود یا ممنوع کند.
    References: 
    • ابن‌منظور، محمدبن مكرم، 1414ق، لسان العرب، چ سوم، بيروت، دار صادر.
    • ابوبکر، محمد، ۲۰۱۸، «بررسی جامع فقهی بیت‌کوین ارزهای دیجیتال و بلاک چین»، ترجمه محمد آذر نیوار، بازیابی شده در ۲۵/۱۱/۱۳۹۷، از: https://arzdigital.com/shariah-analysis-of-bitcoin-cryptocurrency-andblockchain.
    • اخوان، پیمان، ۱۳۹۶، ارزهای دیجیتال، بیت کوین، بلاک چین و مفاهیم پایه، تهران، آتی نگر.
    • اردبيلى، احمدبن محمد، ۱۴۰۳ق، مجمع الفائدة و البرهان في شرح إرشاد الأذهان، قم، دفتر انتشارات اسلامى.
    • ارز دیجیتال، ۲۸/۱۲/۱۳۹۷، «لیست کامل قیمت لحظه تسهیل مهار تورم ای ارزهای دیجیتال»، بازیابی شده در ۲۸/۱۲/۱۳۹۷، از: https://arzdigital.com/all-price.
    • ارز وب، ۷/۱۲/۱۳۹۷، «استخراج ابری (Cloud mining) در ارز دیجیتال به چه معناست؟»، بازیابی شده از: https://arzweb.com/Cloud-mining.
    • انصاری، مرتضی، ۱۴۱۵ق، كتاب المكاسب، قم، كنگره جهانى بزرگداشت شيخ اعظم انصارى.
    • آذر نیوار، محمد، ۱۳۹۷، «بیت‌کوین چگونه کار می کند و تراکنش‌های آن چگونه انجام می‌شوند؟»، بازیابی شده در ۲۵/۱۲/۱۳۹۷، از: https://arzdigital.com/how-do-bitcoin-transactions-work.
    • بازار خبر، ۱/۸/۱۳۹۵، «بیت کوین؛ پول نادیده، مبهم و مرموز»، بازیابی شده از: http://www.bazarkhabar.ir/News.aspx?ID=135189. 
    • باشگاه خبرنگاران جوان، ۱۲/۱۰/۱۳۹۶، «اعلام موضع رسمی بانک مرکزی دربارۀ ارزهای دیجیتال/ریسک سرمایه‌گذاری در ارز‌های دیجیتال بالا است»، بازیابی شده در ۲۷/۱۲/۱۳۹۷، از: https://www.yjc.ir/fa/news/6385147.
    • پورمحمد، پویش، ۴/۱۱/۱۳۹۷، «بیت کوین را فراموش کنید! چرا مجرمان برای پول‌شویی از فورتنایت استفاده می‌کنند؟»، بازیابی شده از: https://www.zoomit.ir/2019/1/24/312050.
    • جعفری، نیما، ۱۳۹۷، «مؤسسه KPMG: ارزهای دیجیتال فاصله بسیاری با قابلیت ذخیره ارزش دارند»، بازیابی شده از: https://arzdigital.com/kpmg-cryptocurrency-still-far-away-from-a-store-of-value.
    • جوهرى، اسماعيل‌بن حماد، ۱۳۷۶ق، الصحاح: تاج اللغة و صحاح العربية، تصحیح احمد عبدالغفور عطار، بيروت، دارالعلم للملايين.
    • جهاندیده، شجاع‌الدین، بی‌تا، «بهترین صرافی ارزهای رمزنگاری شده (cryptocurrencies)»، بازیابی شده از: https://www.bourseiness.com/33142.
    • حرعاملى، محمدبن حسن، ۱۴۰۹ق، وسائل الشيعة، قم، مؤسسة آل‌البيت.
    • حسينى شيرازى، سيدمحمد، ۱۴۱۳ق، الفقه، القواعد الفقهية، بیروت، مؤسسة امام رضا.
    • حلی، حسن‌بن يوسف، ۱۴۱۳ق، قواعد الأحكام في معرفة الحلال و الحرام، قم، دفتر انتشارات اسلامى.
    • ـــــ ، ۱۴۲۰ق، تحرير الأحكام الشرعية على مذهب الإمامية، قم، مؤسسة امام صادق.
    • خراسانى، محمدكاظم، ۱۴۰۹ق، كفاية الأصول، قم، مؤسسة آل‌البیت.
    • خلیلی صفا، حسین، ۱۳۹۶، «بیت‌کوین زیر ذره بین؛ بررسی ساختار فنی و امنیت بیت کوین»، بازیابی شده در ۲۶/۱۲/۱۳۹۷، از: https://www.zoomit.ir/2017/10/11/223265.
    • خويى، سيدابوالقاسم، بی‌تا، مصباح الفقاهة، تقریر محمدعلی توحیدی، بی‌جا، بی‌نا.
    • دانشکده آموزش بازار بورس و ارز، بی تسهیل مهار تورم تا، «بهترین روش خرید و فروش بیت‌کوین چیست؟»، بازیابی شده از: بهترین-روش-خرید-فروش-بیت‌کوین-چیست https://fxf1.com/training-articles/.
    • راغب اصفهانى، حسين‌بن محمد، ۱۴۱۲ق، مفردات ألفاظ القرآن، بیروت، دارالقلم.
    • رشتى، ميرزا حبيب‌اله، ۱۳۱۱، كتاب الإجارة، بی‌جا، بی‌نا.
    • رهبر، فرهاد و همكاران، ۱۳۸۲، «تعاریف، مفاهیم، آثار و پیامدهای پول شويی»، مجلس و راهبرد، ش۳۷، ص ۱۶-۵۷. 
    • زمخشرى، محمودبن عمر، ۱۹۷۹، أساس البلاغة، بیروت، دارصادر.
    • زیست آنلاین، ۲۲/۱۱/۱۳۹۷، «ارز دیجیتال و بررسی آلودگی زیست محیطی بیت کوین»، بازیابی شده از: https://www.zistonline.com/article/79951.
    • سلیمانی‌پور، محمدمهدی و همكاران، ۱۳۹۶، «بررسي فقهي پول مجازی»، تحقیقات مالی اسلامی، ش۲، ص ۱۶۷-۱۹۲.
    • شهيد ثانى، زين‌الدين‌بن على، ۱۴۱۰ق، الروضة البهية في شرح اللمعة الدمشقية (با حاشیه کلانتر)، قم، كتابفروشى داورى.
    • ـــــ ، ۱۴۱۳ق، مسالك الأفهام إلى تنقيح شرائع الإسلام، قم، مؤسسة معارف اسلامي.
    • طاهرى، حبيب‌اله، ۱۴۱۸ق، حقوق مدنى، چ دوم، قم، دفتر انتشارات اسلامى.
    • طباطبايى، سيدعلى‌بن محمد، بی‌تا، رياض المسائل، قم، مؤسسة آل‌البيت.
    • علی رضا، ۲۳/۱۱/۱۳۹۷، «هر آنچه که لازم است در مورد استخراج بیت‌کوین بدانیم»، بازیابی شده از: https://persianmine.com/everything-about-bitcoin-mining.
    • غفاری، میلاد، ۱۳۹۷، «رئیس سابق فدرال رزرو: بیت‌کوین هیچ چیز نیست!»، بازیابی شده از: https://arzdigital.com/janet-yellen-said-bitcoin-is-nothing.
    • فاضل مقداد، ابن‌عبداللّه، ۱۴۲۵ق، كنز العرفان في فقه القرآن، قم، مرتضوى.
    • فتح‌الهی، حانیه و رضا عزمی، ۱۳۹۶، «ارایه یک مکانیزم پرداخت امن مبتنی بر پول دیجیتال»، در: هفتمین همایش سالانه بانک داری الکترونیک و نظام های پرداخت، بی‌جا، بی‌نا.
    • فراهيدى، خليل‌بن احمد، ۱۴۰۹ق، كتاب العين، چ دوم، قم، هجرت.
    • فیومی، احمدبن محمد، ۱۴۱۴ق، المصباح المنير فى غريب الشرح الكبير للرافعى، چ دوم، قم، دار الهجرة.
    • فيروزآبادى، محمدبن يعقوب، 1415ق، القاموس المحيط، بیروت، دارالكتب العلمية.
    • كاشف‌الغطاء، حسن‌بن جعفر، ۱۴۲۲ق (الف)، أنوار الفقاهة - كتاب الهبة، نجف، مؤسسة كاشف‌الغطاء.
    • ـــــ ، ۱۴۲۲ق (ب)، أنوار الفقاهة - كتاب الزكاة، نجف، مؤسسة كاشف‌الغطاء.
    • كاظمى تسترى، اسدالله، بی‌تا، مقابس الأنوار و نفائس الأسرار، قم، مؤسسة آل‌البيت.
    • گروه خبری ارز دیجیتال، ۱۳۹۷، «آیت الله فاضل لنکرانی: بیت‌کوین حباب ارزی بوده و اشکال فقهی دارد!»، بازیابی شده در ۲۰/۱۲/۱۳۹۷، از: .https://arzdigital.com/lankarani-about-bitcoin-bubble
    • محقق حلى، جعفر‌بن حسن، ۱۴۰۸ق، شرائع الإسلام في مسائل الحلال و الحرام، چ دوم، قم، مؤسسة اسماعيليان.
    • محقق كركى، على‌بن حسين، ۱۴۱۴ق، جامع المقاصد في شرح القواعد، چ دوم، قم، مؤسسة آل‌البيت.
    • مشكينى، ميرزا على، بی‌تا، مصطلحات الفقه، بی‌جا، بی‌نا.
    • مصطفوى، سيدمحمدكاظم، ۱۴۲۱ق، مائة قاعدة فقهية، چ چهارم، قم، دفتر انتشارات اسلامى.
    • مطرزى، ناصربن عبدالسيد، ۱۹۷۹، المغرب فى ترتيب المعرب، حلب، اسامه بن زيد.
    • مغنيه، محمدجواد، ۱۴۲۱ق، فقه الإمام الصادق، چ دوم، قم، مؤسسة انصاريان.
    • مكارم، ناصر، ۱۴۲۵ق، أنوار الفقاهة - كتاب البيع، قم، مدرسة امام علي‌بن أبي‌طالب.
    • موسوي خمينى، سيدروح‌اله، ۱۴۲۱ق، كتاب البيع، تهران، مؤسسة تنظيم و نشر آثار امام خمينى.
    • میهن بلاک چین .https://mihanblockchain.com
    • نائينى، ميرزامحمدحسين، 1413ق، المكاسب و البيع، قم، دفتر انتشارات اسلامى.
    • ـــــ ، ۱۳۷۳، منية الطالب في حاشية المكاسب، تهران، مكتبة المحمدية.
    • نواب‌پور، علیرضا و همكاران، ۱۳۹۷، «تحلیل فقهی کارکردهای پول تسهیل مهار تورم های رمزنگاری شده (مورد مطالعه بیت کوین)»، اقتصاد اسلامی، ش۷۲، ص ۲۱۳-۲۴۳. 
    • هاشمى شاهرودى، سيدمحمود و همكاران، ۱۴۲۶ق، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل‌بيت، قم، مؤسسة دائرة المعارف فقه اسلامى بر مذهب اهل‌بيت.
    • هافمن، نیل، ۱۳۹۷، بیت‌کوین به زبان ساده، ترجمة مصطفی دهقان، رشت، داریا.
    Cite this article: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Kheradmand , Mohsen.(2025) بررسی فقهی استخراج و مبادلۀ رمز ارزها با تمرکز بر شبکۀ «بیت کوین». Ma`rifat-e Eghtesad-e Islami, 10(2), 109-124

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Mohsen Kheradmand ."بررسی فقهی استخراج و مبادلۀ رمز ارزها با تمرکز بر شبکۀ «بیت کوین»". Ma`rifat-e Eghtesad-e Islami, 10, 2, 2025, 109-124

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Kheradmand , M.(2025) 'بررسی فقهی استخراج و مبادلۀ رمز ارزها با تمرکز بر شبکۀ «بیت کوین»', Ma`rifat-e Eghtesad-e Islami, 10(2), pp. 109-124

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Kheradmand , M. بررسی فقهی استخراج و مبادلۀ رمز ارزها با تمرکز بر شبکۀ «بیت کوین». Ma`rifat-e Eghtesad-e Islami, 2025; 10(2): 109-124