Ma`rifat-e Eghtesad-e Islami, Volume 10, Issue 2, No 20, Year 2025 , Pages 143-160

    Introducing Two-dimensional Utility in the Social Welfare Function from the Islamic Axiological View point

    Article Type: 
    Research
    Writers:
    Ali Jaberi / Assistant Professor, Imam Khomeini Education and Research Institute / ali_jaberi2@yahoo.com
    ✍️ محمد کاظم صباغی فیروزآبادی / PhD in the Philosophy of Islamic Economics, Imam Khomeini Education and Research Institute / sabbaghif@yahoo.com
    Abstract: 
    The discussion of "social welfare function" and its explanatory variables is one of the important issues of welfare economics. Introducing utility as the explanatory variable is the dominant approach in defining "social welfare function". Such a definition relies on the utility-oriented axiological approach in conventional economics. This idea holds that, the ideal state of society is one in which the highest degree of utility or enjoyment is achieved for all community members. Using an analytical approach, this paper studies the possibility of introducing two-dimensional utility in the social welfare function based on the axiological approach. This view requires the extension of the concept and the scope of "utility" to the otherworldly pleasures, and equality of social welfare by maximizing total worldly and otherworldly pleasure of the community members. The findings show that, two-dimensional utility cannot be an efficient and comprehensive criterion for measuring and ranking the social welfare status of Islam, and cannot be introduced as the main variable of social welfare function in the Islamic approach. Using this variable in the function of Islamic social welfare faces some basic and computational problems. Using essential and lawful goods and services based on need, merit and justice are introduced in this paper, as an explanatory variable in the social welfare function from an Islamic approach.
    چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
    Title :ورود مطلوبیت دوساحتی در تابع رفاه اجتماعی از نگاه رویکرد ارزشی اسلام
    Abstract: 
    بحث از «تابع رفاه اجتماعی» و متغیرهای توضیحی آن یکی از مباحث مهم اقتصاد رفاه است. رویکرد غالب در تعریف «تابع رفاه اجتماعی» معرفی مطلوبیت به عنوان متغیر توضیحی آن است. چنین تعریفی متکی بر رویکرد ارزشی مطلوبیت گرایانه در اقتصاد متعارف است. بر اساس این نگرش، وضعیت ایدئال جامعه وضعیتی است که در آن بیشترین میزان مطلوبیت یا لذت برای مجموع افراد جامعه به دست آید. در این مقاله، با استفاده از روش «تحلیلی» این سؤال را بررسی می کنیم که آیا می توان مطلوبیت دوساحته را به عنوان متغیر اصلی تابع رفاه اجتماعی بر اساس رویکرد ارزشی اسلام معرفی کرد؟ لازمه این دیدگاه، توسعه در مفهوم «مطلوبیت» و توسعه گستره آن به لذت های اخروی و برابر دانستن رفاه اجتماعی با حداکثرسازی مجموع لذت دنیا و آخرت افراد جامعه است. نتایج پژوهش نشان می دهد که مطلوبیت دوساحتی نمی تواند معیار کارآمد و جامعی برای سنجش و رتبه بندی وضعیت های رفاه اجتماعی اسلام باشد و به عنوان متغیر اصلی تابع رفاه اجتماعی در رویکرد اسلامی معرفی شود. استفاده از این متغیر در تابع رفاه اجتماعی اسلامی با مشکلات مبنایی و محاسباتی روبرو ست. در این مقاله، بهره مندی از کالاها و خدمات ضروری و حلال مطابق نیاز و استحقاق و عدالت، به عنوان متغیری توضیحی در تابع رفاه اجتماعی با رویکرد اسلامی معرفی شده است.
    References: 
    • ابن‌شعبه حرانى، حسن‌بن على‏،1363‏ق، تحف العقول‏، چ دوم، قم‏، جامعه مدرسين.
    • آرمان‌مهر، محمدرضا،1390، رالز و حکيمي، قم، دليل ما.
    • باقري، علي، 1377، «معيارهاي توزيع درآمد و عدالت»، نامه مفيد، ش 13، ص 32-43.
    • برقى، احمد‌بن محمد، 1371‏ق، المحاسن‏، چ دوم‏، قم‏، دار الكتب السلاميه.
    • جابري، علي، 1391، «مطلوبيت‌گرايي الهياتي بررسي ارزش‌هاي سازگار با مطلوبيت‌گرايي و ميزان انطباق و سازگاري آن با مباني اسلامي»، معرفت اقتصاد اسلامي، ش6، ص 145-167.
    • جمعي از نويسندگان، 1375، مباحثي در اقتصاد خرد نگرش اسلامي، تهران، موسسه تحقيقات اقتصادي دانشگاه تربيت مدرس.
    • جوادي آملي، عبدالله، 1388، تسنيم، چ سوم، قم، اسراء.
    • چارلز، موريس و فيليپس اون آر، ‌1389، تحليل اقتصادي: نظريه و کاربرد، ترجمة حسن سبحاني، تهران، دانشگاه تهران.
    • حسيني، سيدرضا، 1382، «مفروضات نظريه رفتار مصرف‌کننده در اقتصاد اسلامي»، اقتصاد اسلامي، ش 9، ص 27-50.
    • دیلمی، حسن بن محمد، 1412ق، إرشاد القلوب إلى الصواب‏، چ اول، قم، الشريف الرضي‏
    • راغب اصفهاني، حسين‌بن محمد، 1412ق، المفردات في غريب القرآن، بيروت، دارالشاميه
    • رجايي، سيدمحمدکاظم، 1394، اقتصاد خرد با نگاهي به مباحث اسلامي، قم، مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني.
    • ـــــ ، 1389، «تقاضاي سازگار با مباني و ارزش‌هاي اسلامي»، اقتصاد اسلامي، ش40، ص 29-56.
    • زاهدي‌وفا، محمدهادي، 1395، «نقد ابتناي اقتصاد اسلامي بر مطلوبيت‌گرايي دوساحته؛ درآمدي بر تکليف گرايي ديني»، مطالعات اقتصاد اسلامي، ش17، ص 59-84.
    • عزتي، مرتضي، 1382، «اثر ايمان مذهبي بر رفتار مصرف‌کننده»، اقتصاد اسلامي، ش11، ص 11-34.
    • عسکری، مهدی و مجید عنان‌پور، 1392، «مطلوبیت گرایی در رفتار تولید کننده بر اساس نظریه اقتصاد اسلامی»، اقتصاد و بانکداری اسلامی،‌ ش 2، ص 103-135.
    • کاتوزيان، ‌محمدعلي، 1375، ايدئولوژي و روش در اقتصاد، تهران، مرکز نشر دانشگاهي.
    • کرمي، محمدحسين، 1393، «فردگرايي به مثابه مطلوبيت‌هاي افراد در تابع رفاه اجتماعي از منظر اسلام و ليبراليسم»، جستارهاي اقتصادي ايران، ش21، ص 161-181.
    • ـــــ ، 1394، توابع رفاه اجتماعي،تبيين ديدگاه‌ها و بررسي مباني آنها با نگرش اسلامي، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
    • مصباح يزدي، مجتبي، 1392، بنياد اخلاق،‌ چ هشتم، قم، مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني.
    • مصباح، محمدتقي، 1394(الف)، اخلاق در قرآن، چ هشتم، قم، مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني.
    • ـــــ ، 1394(ب)، پيش نيازهاي مديريت اسلامي، تحقيق و نگارش غلامرضا متقي‌فر، چ پنجم، قم، مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني.
    • ـــــ ، 1394(ج)، نقد وبررسي مکاتب اخلاقي، چ پنجم، قم، مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني.
    • مطهري، مرتضي، 1390، مجموعه آثار، تهران، صدرا.
    • موسوي ثمرين، سيدسعيد، 1392، «سير تطور نظريه مصرف در اقتصاد و برخي مسائل آن»، جستارهاي مبين، (نشریة الکترونیکی مؤسسة مطالعات و تحقیقات مبین(،سال نخست، جستار شماره 23،نشانی دسترسی اینترنتی: http://jostar.mrsi.ir/Vol.1/jostar23.pdf
    • موسوي خميني، سيدروح الله، 1381، تقريرات فلسفه، عبدالغني اردبيلي، قم، مؤسسة تنظيم و نشر آثار امام خميني.
    • ميرمعزي، سيدحسين، 1384، «الگوي مصرف کلان در جامعه اسلامي»، اقتصاد اسلامي، ش20، ص 33-56.
    • نورى، حسين‌بن محمدتقى‏، 1408ق‏، مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل‏، قم، مؤسسة آل‌البيت.‏
    • Hallaq, said, 1994, “A Note on the Existence of an Islamic Social Welfare Fuction”, Humanomics, Vol. 10, P. 50-57.
    Cite this article: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Jaberi, Ali, , .(2025) Introducing Two-dimensional Utility in the Social Welfare Function from the Islamic Axiological View point. Ma`rifat-e Eghtesad-e Islami, 10(2), 143-160

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Ali Jaberi; ."Introducing Two-dimensional Utility in the Social Welfare Function from the Islamic Axiological View point". Ma`rifat-e Eghtesad-e Islami, 10, 2, 2025, 143-160

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Jaberi, A, , .(2025) 'Introducing Two-dimensional Utility in the Social Welfare Function from the Islamic Axiological View point', Ma`rifat-e Eghtesad-e Islami, 10(2), pp. 143-160

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Jaberi, A, , . Introducing Two-dimensional Utility in the Social Welfare Function from the Islamic Axiological View point. Ma`rifat-e Eghtesad-e Islami, 2025; 10(2): 143-160