Ma`rifat-e Eghtesad-e Islami, Volume 2, Issue 1, No 3, Year 2025 , Pages 65-92

    A Prelude to the Nature, Domain, and Prospects of the Philosophy of Islamic Economics

    Article Type: 
    Research
    Writers:
    Mohammad javad Tavakkoli / Member of Academic Staff in Imam Khomeini Education and Research Institute / tavakoli@qabas.net
    Abstract: 
    Development of critical studies on the philosophy of economics in recent decades has confronted the scholars of Islamic economics with a serious question about the role of philosophical studies in giving identity to the science of Islamic economics and its promotion. Present research, using a philosophical analysis method, investigates the nature, domain, and prospects of the philosophy of Islamic economics in comparison with the philosophy of conventional economics. According to the main hypothesis of the research, these two fields of study can help promote the science of economics through interaction and dealing with epistemological, ontological, anthropological, and axiological aspects of economic propositions. The formation of studies on the philosophy of Islamic economics, which is distinct from its conventional counterpart in terms of philosophical approach and the object of second-order study, i.e. economics, has two groups of benefits: internal and external. This approach helps reconstruct economic reality in theories of economics through developing resources, means, and subject of knowledge acquisition, and promoting transcendental value system. Among the internal advantages of studies on the philosophy of Islamic economics are increasing economists’ self- consciousness about the nature and capacity of theories of Islamic economics, finding the missing links between fundamentals, theorization and application in works on Islamic economics, giving identity to the science of Islamic economics, and correcting the path.
    چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
    Title :درآمدی بر چیستی، قلمرو، و چشم اندازهای فلسفه‌ی اقتصاد اسلامی
    Abstract: 
    در دهه های اخیر، گسترش مطالعات انتقادی فلسفة اقتصاد، محقّقان اقتصاد اسلامی را با سؤالی جدّی در مورد نقش مطالعات فلسفی در هویّت بخشی به دانش اقتصاد اسلامی و ارتقای آن مواجه ساخته است. در این مقاله، با استفاده از روش تحلیل فلسفی، به بررسی چیستی، قلمرو، و چشم اندازهای فلسفة اقتصاد اسلامی در مقایسه با فلسفة اقتصاد متعارف می پردازیم. فرضیة اصلی مقاله آن است که این دو زمینة مطالعاتی می توانند در تعامل با یکدیگر، با پرداختن به جنبه های معرفت شناختی، هستی شناختی،انسان شناختی، و ارزش شناختی گزاره های اقتصادی، به ارتقای دانش اقتصادی کمک کنند. مطالعات فلسفة اقتصاد اسلامی ـ که از نظر نوع نگاه فلسفی (مضاف) و متعلّق بررسی درجة دوم (مضاف الیه) از همتای خود متمایز است، دو دسته منافع بیرونی و درونی دارد. این رویکرد با گسترش منابع، ابزارها، و متعلّق شناخت و ترویج نظام ارزشی متعالی، به بازسازی واقعیت اقتصادی در نظریه های اقتصادی یاری می رساند. از این گذشته، با این بررسی ها، خودآگاهی اقتصاددانان نسبت به ماهیت و توان نظریه های اقتصاد اسلامی افزایش می یابد و حلقه های مفقوده میان مبانی، نظریه پردازی، و اجرا در آثار اقتصاد اسلامی کشف می شود؛ و بدین ترتیب زمینة هویّت بخشی به دانش اقتصاد اسلامی و تصحیح مسیر حرکت آن فراهم می گردد.
    References: 
    • آقا‌نظری، حسن، نظريه پردازي اقتصاد اسلامي (امکان نظريه پردازي علمي اقتصاد اسلامي و روش آن)، تهران، سمت، 1385.
    • بلاگ، مارك، روش‌شناسي علم اقتصاد، ترجمه غلامرضا آزاد ارامكي، تهران: نشر ني، 1370.
    • پايا، علي، «آيا الگوي توسعه اسلامي –ايراني دست يافتني است؟»، روش‌شناسي علوم انساني،1388، ش 60، ص60-31.
    • پيرو، و ميني، فلسفه واقتصاد، مبادي و سير تحول نظريه اقتصادي، ترجمه مرتضي نصرت و حسين راغفر، تهران، شركت انتشارات علمي فرهنگي، 1375.
    • توكلي، محمد جواد، «اقتصاد پژوهش ؛ آسيب‌شناسي معادلات اقتصادي حاكم بر بازار پژوهش»، دوفصلنامه پژوهش، 1388، ش 2،  ص 188-149.
    • توكلي، محمد جواد، «امكان پذيري الگوي اسلامي ايراني پيشرفت»، مجموعه مقالات اولين همايش ملي الگوي اسلامي ايراني پيشرفت، در حال انتشار.
    • توكلي، محمد جواد، «روش‌شناسي مهندسي پوياي نظام مالي اسلامي»، مجموعه مقالات سومين همايش نوانديشي ديني، تهران، دانشگاه شهيد بهشتي، در دست انتشار.
    • چودري، مسعود العالم، معرفت‌شناسي قرآني اقتصاد اسلامي، ترجمه سيدعقيل حسيني، تهران، مركز تحقيقات دانشگاه امام صادق، 1385.
    • حسيني، سيد رضا، الگوي تخصيص درامد و رفتار مصرف كننده مسلمان، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي، 1379.
    • حسيني، سيد عقيل، «مباني متافيزيكي دانش اقتصادي»، درآمدي بر علوم انساني اسلامي، به اهتمام علي اصغر خندان، 1388، 289-259.
    • خسرو پناه، عبد الحسين، «فلسفهِ فلسفه اسلامي»،  فلسفه‌هاي مضاف، گرداوري عبدالحسين خسرو پناه، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و انديشه، 1385، ص 88-61.
    • خسرو پناه، عبدالحسين، فلسفه‌هاي مضاف، (گردآورنده) عبدالحسين خسرو پناه، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و انديشه، 1385.
    • دادگر، یدالله، درآمدي بر روش شناسي علم اقتصاد،تهران، ني، 1384.
    • رشاد، علي اكبر، «فلسفه مضاف»، در كتاب فلسفه‌هاي مضاف، گرداوري عبدالحسين خسرو پناه، تهران: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و انديشه، 1385، صص 60-29.
    • زرقا، محمد انس، « اسلامي كردن علم اقتصاد، مفهوم و روش»، فلسفه علم اقتصاد اسلامي، ترجمه و گرداوري سيد حسين مير معزي، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و انديشه، 1388، ص 146-87.
    • زرقا، محمد انس، «تحقيق اسلاميه علم الاقتصاد: المفهوم و المنهج»، مجله جامعه ملك عبدالعزيز، الاقتصاد الاسلامي، ج 2، 1410 ه (1990 م)، ص 40-3.
    • زريباف، سيدمهدي، نقدی بر ماهیت «علم اقتصاد» (با رویکرد ارزشی)»، پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، تابستان 1387 ، ش 46،ص 33-62.
    • سعيدي صابر، حامد،اقتصاد هترودوكس (نگاهي به جريان‌هاي رقيب اقتصاد متعارف)، گردآوري و ترجمه عادل پيغامي، تهران، دانشگاه امام صادق، 1388.
    • صدر، محمد باقر، اقتصادنا، چ دوم، بيروت، دارلفكر، 1986م.
    • غنی نژاد، موسي، دربارة هايك، تهران، نشر نگاه معاصر، 1381.
    • كرمي، محمدحسين، ديرباز،عسكر، مباحثي در فلسفه اقتصاد (علم اقتصاد و ارزش‌ها، انسان اقتصادي)، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1384.
    • كهف، منذر، الاقتصاد اسلامي علم او وهم، دمشق، انتشارات دارالفكر، 2000م.
    • لاوسن،توني، «ماهيت اقتصاد هترودوكس»، در كتاب اقتصاد هترودكس، ترجمه حامد سعيدي صابر، تدوين عادل پيغامي، تهران، دانشگاه امام صادق، ص 63-19، 2005.
    • مير معزي، سيد حسين، فلسفه علم اقتصاد اسلامي، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي، 1388.
    • مير معزي، سيدحسين، فلسفه اقتصاد اسلامي مباني فلسفي، فلسفه‌هاي مضاف، ج 1، گرداوري عبدالحسين خسروپناه، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و انديشه، 1385، ص 426-387.
    • ميرمعزي، سيدحسين، «روش فلسفه علم اقتصاد اسلامي»، فصلنامه اقتصاد اسلامي، 1386، شماره 27،  ص 65-45.
    • هادوي‌نيا، علي‌اصغر، «جايگاه فلسفه اقتصاد اسلامي و معرفي برخي از عناصر آن»، فلسفه‌هاي مضاف، گرداوري عبدالحسين خسرو پناه، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و انديشه، 1385، ص 386-357.
    • هادوي‌نيا، علي‌اصغر، انسان اقتصادي از ديدگاه اسلام، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي، 1382.
    • هادوي‌نيا، علي‌اصغر، فلسفه اقتصاد در پرتو جهان بيني قرآن كريم، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي، 1387.
    • Chapra, M. O., The Future of Economics, The Islamic Foundation, 2000.
    • Hausman , D. M., Economics: Philosophy of, In International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences, 2001, v.6, p. 4159-65.
    • Hausman, Daniel M. (ed.), The Philosophy of Economics, an Anthology, Cambridge University Press, 2ed ed., 1994.
    • Hausman, Daniel M. , "Economics, Philosphy of," Routledge Encyclopedia of Philosophy. ed. Edward Craig, London, Routledge, 1998, vol. 3, p. 211-22.
    • Hausman, Daniel M., "Philosophy of Economics", The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Fall 2008 Edition), Edward N. Zalta (ed.), URL =     
    • <http://plato.stanford.edu/archives/fall2008/entries/economics/>.
    • Little, Daniel, Philosophy of Economics, Rutledge Encyclopedia of the Philosophy of Social Science, Jessica Pfeifer & Santora Sarker (eds.), Vol 1, 1996, P.225.
    • Maki,Uskali, Economic Ontology: What? Why? How, in The Economic World View, Uskali Maki (ed.), Cambridge, Cambridge University Press, 2001, 14-3.
    • Redman,Deborah A., Economics and the Philosophy of Science, London: Oxford, 1991.
    • Schmidtiz, David, Philosophy of Economics, in Encyclopedia of Philosophy, Donald M. Borchert (ed.), 2ed, USA, Thomson Gale, 2005, Vol. 7, P. 349-355.
    Cite this article: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Tavakkoli, Mohammad javad.(2025) A Prelude to the Nature, Domain, and Prospects of the Philosophy of Islamic Economics. Ma`rifat-e Eghtesad-e Islami, 2(1), 65-92

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Mohammad javad Tavakkoli."A Prelude to the Nature, Domain, and Prospects of the Philosophy of Islamic Economics". Ma`rifat-e Eghtesad-e Islami, 2, 1, 2025, 65-92

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Tavakkoli, M.(2025) 'A Prelude to the Nature, Domain, and Prospects of the Philosophy of Islamic Economics', Ma`rifat-e Eghtesad-e Islami, 2(1), pp. 65-92

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Tavakkoli, M. A Prelude to the Nature, Domain, and Prospects of the Philosophy of Islamic Economics. Ma`rifat-e Eghtesad-e Islami, 2025; 2(1): 65-92