Ma`rifat-e Eghtesad-e Islami, Volume 2, Issue 1, No 3, Year 2025 , Pages 149-178
The Philosophy of Islamic Economics: its Aspects of Significance, Ways of Formation, Mission, and Oncoming Issues
Article Type:
Research
Writers:
Vahid Moghaddam / Assistant Professor, Payam-e-noor University of Fars province / vahid_moghaddam@yahoo.com
Abstract:
Discussion about the significance of “Islamic economics” and its nature has turned into one of the basic concerns of Muslim thinkers for more than three decades. This discussion is under the influence of different viewpoints about the way of interaction between Islam and modernity. Application of each viewpoint to economics leads to a certain kind of interaction between Islamic thought and economics. The main hypothesis of this paper is that Islamic economics being in its pre-science phase and lack of consensus on its conceptual and affirmative fundamentals and methodology necessitates the formation of Islamic economics within the theory of Islamic civilizationalism. The research method is analytical. The results show that developing the philosophy of Islamic science and applying it to economics is superior to islamization of the philosophy of Islamic science and direct and indirect methods of creating the science of Islamic economics. Hence, the mission of the philosophy of Islamic economics is to provide the fundamentals of Islamic economics and forming its methodology, using Islamic philosophy in its different domains. Issues such as the way of interaction between school, system and the science of Islamic economics, theorization method and evaluating the theories, evaluating modern economic institutions, causality, socialism or individualism, and philosophy of history are the main issues of the philosophy of Islamic economics.
چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
Title :فلسفه‌ی اقتصاد اسلامی: وجوه معناداری، شیوه‌های تکوین، رسالت و مسائل پیش‌رو
Abstract:
بیش از سه دهه است که بحث از معناداری «علم اقتصاد اسلامی»، و ماهیت آن، به یکی از دغدغه های اندیشمندان مسلمان تبدیل شده است؛ این بحث تحت تأثیر دیدگاه های متفاوت در مورد نحوه‌ی تعامل میان اسلام و مدرنیته قرار دارد. کاربرد هر دیدگاه در اقتصاد منجر به نوع خاصّی از تعامل بین اندیشه‌ی اسلامی و اقتصاد مدرن و در نتیجه نوع خاصّی از اقتصاد اسلامی و روش شناسی آن خواهد شد. فرضیه‌ی اساسی مقاله‌ی حاضر آن است که قرار گرفتن اقتصاد اسلامی در مرحله‌ی پیش علم و اتّفاق نظر نداشتن بر سر مبانی تصوّری و تصدیقی و روش شناسی آن، تکوین فلسفه اقتصاد اسلامی را در چارچوب نظریه‌ی تمدّن گرایی اسلامی ضروری می سازد. یافته های این تحقیق، که به روش تحلیلی انجام شده، نشان دهنده برتری روش توسعه‌ی فلسفه‌ی علم اسلامی و به کارگیری آن در حوزه‌ی اقتصاد نسبت به اسلامی سازی فلسفه‌ی اقتصاد و روش های مستقیم و غیرمستقیم تولید دانش اقتصاد اسلامی است. از این رو، رسالت فلسفه‌ی اقتصاد اسلامی، تأمین مبانی اقتصاد اسلامی و تکوین روش شناسی با بهره گیری از فلسفه‌ی اسلامی در حوزه های مختلف آن است. مباحثی چون نحوه‌ی تعامل مکتب، نظام و دانش اقتصاد اسلامی، روش نظریه پردازی و ارزیابی نظریه ها در اقتصاد اسلامی، ارزیابی نهادهای مدرن اقتصاد، بحث علّیت، اصالت جامعه یا فرد و فلسفه‌ی تاریخ، از مباحث عمده‌ی فلسفه‌ی اقتصاد اسلامی اند.
References:
- افروغ، عماد، محتواگرايي و توليد علم، تهران، سوره مهر، 1386.
- انصاري، محمدجعفر، و همكاران، درآمدي به مباني اقتصاد خرد با نگرش اسلامي، قم و تهران، پژوهشكده حوزه و دانشگاه و سمت، 1378.
- باقري، خسرو، هويت علم ديني، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، 1382.
- بستان، حسين و همكاران، گامي به سوي علم ديني، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1384.
- پوپر، كارل ، منطق و تكامل نظريه علمي، زندگي سراسر حل مسئله است، ترجمه شهريار خواجيان، تهران، مركز،1383.
- پيغامي، عادل، «پيش گفتار»، در سعيدي صابر، حامد، اقتصاد هترودوكس (نگاهي به جريان‌هاي رقيب اقتصاد متعارف)، گردآوري و ترجمه عادل پيغامي، تهران، دانشگاه امام صادق ، 1388.
- جوادي آملي، عبدالله، منزلت عقل در هندسه معرفت ديني، چ سوم، قم، مركز نشر اسراء، 1387.
- حسني، سيدحميدرضا، و ديگران، «علم ديني ديدگاه‌ها و ملاحظات»، مجموعه مقالات، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1385.
- خسروپناه، عبدالحسين (گردآورنده)، فلسفه‌هاي مضاف، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي،1385.
- خسروپناه، عبدالحسين، جريان‌شناسي فكري ايران معاصر، قم ،موسسه فرهنگي حكمت نوين اسلامي،1388.
- خسروپناه، عبدالحسين، فلسفه فلسفه اسلامي، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي، 1389.
- دادگر، يدالله، « ارتباطات عمومي اقتصاد با فلسفه»، فرهنگ، ش 59، 1385، ص 119-81 .
- سبحاني، محمدتقي، «بررسي سه ديدگاه درباره رابطه نهضت توليد علم و تمدّن اسلامي»، مجله برداشت اول، ش 6 و 7 1387، ص 30-28.
- سبحاني، محمدتقي، «درآمدي بر جريان شناسي انديشه اجتماعي ديني در ايران معاصر»، نقد و نظر، سال يازدهم، ش 43و44، پاييز وزمستان 1385، ص 279-211.
- سعيدي صابر، حامد، اقتصاد هترودوكس (نگاهي به جريان‌هاي رقيب اقتصاد متعارف)، گردآوري و ترجمه عادل پيغامي، تهران، دانشگاه امام صادق، 1388.
- سوزنچي، حسين، معنا، امكان و راهكارهاي تحقق علم ديني، تهران، پژوهشكده مطالعات فرهنگي و اجتماعي، 1388.
- كرمي، محمدحسين و عسكر ديرباز، مباحثي در فلسفه اقتصاد (علم اقتصاد و ارزش‌ها، انسان اقتصادي)، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1384.
- گلشني، مهدي، از علم سكولار تا علم ديني، تهران، پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي، 1385
- مرادي، مجيد، اسلامي‌سازي معرفت، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1385.
- مطهري، مرتضي، آشنايي با علوم اسلامي، منطق ـ فلسفه، چ نوزدهم، تهران، صدرا، تهران، 1375.
- مقدم، وحيد، «بررسي پيشرفت علمي مطالعات اقتصاد كلان ايران در دوره 86-1379»، يك رويكرد روش‌شناختي، پايان‌نامه دكتري، دانشگاه اصفهان، 1388.
- ميرجليلي، سيدحسين، «نخستين مكتب‌هاي اقتصادي»، مجله فرهنگ، ش59، 1385، ص 45-211.
- ميرمعزي، سيدحسين، «روش فلسفه علم اقتصاد اسلامي»، اقتصاد اسلامي، ش 27، 1386، ص 65-45.
- ميرمعزي، سيدحسين، «فلسفه اقتصاد اسلامي:مباني فلسفي»، منتشر شده در، عبدالحسين خسروپناه(گردآورنده)، فلسفه‌هاي مضاف، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي، ص 425-387.
- نصر، سيدحسين، «جهان بيني اسلامي و علم جديد»، منتشر شده در حسني و ديگران، «علم ديني ديدگاه‌ها و ملاحظات»، مجموعه مقالات، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1385،1377، ص 32-9.
- نصر، سيدحسين، نياز به علم مقدس، ترجمه حسن ميانداري، قم، موسسه فرهنگي طه،1379.
- نصيري، مهدي، اسلام و تجدد، تهران، كتاب صبح، 1387.
- هادوي‌نيا، علي‌اصغر، «جايگاه فلسفه اقتصاد اسلامي و معرفي برخي عناصر آن»، منتشر شده در: عبدالحسين خسروپناه(گردآورنده)، فلسفه‌هاي مضاف، تهران ، پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي، 1385، ص 383-357.
- هادوي‌نيا، علي‌اصغر، انسان اقتصادي از ديدگاه اسلام، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي، 1382.
- Bakar, Osman, Tawhid and science: Essays on the history and philosophy of Islamic science, Secretariat for Islamic Philosophy and Science,1991.
- Diebold, F. X., “The Past, Present and Future of Macroeconomic Forecasting,” Journal of Economic Perspectives, N. 12, 1998, P. 175-192.
- Hausman, Daniel, “Philosophy of Economics,” Stanford Encyclopedia of Philosophy, 2008.
- Laudan, Larry, Progress and Its Problems: Toward a Theory of Scientific Growth ,London: Routledge and Kegan Paul,1977.
- Little, Daniel, Philosophy of Economics, Manuscript, Unpublished, 2006.
- Maki, Uskali, "Reclaiming Relevant Realism", Journal of Economic Methodology, no. 7, 2000, P. 109–125.
- Ragab, Ibrahim, On the Nature and Scope of the Islamization Process: Towards Conceptual Clarification. At: http://www.ibrahimragab.com/ebooks-14,1996.
Cite this article:
RIS
Mendeley
BibTeX
APA
MLA
HARVARD
VANCOUVER
Moghaddam, Vahid.(2025) The Philosophy of Islamic Economics: its Aspects of Significance, Ways of Formation, Mission, and Oncoming Issues. Ma`rifat-e Eghtesad-e Islami, 2(1), 149-178
Vahid Moghaddam."The Philosophy of Islamic Economics: its Aspects of Significance, Ways of Formation, Mission, and Oncoming Issues". Ma`rifat-e Eghtesad-e Islami, 2, 1, 2025, 149-178
Moghaddam, V.(2025) 'The Philosophy of Islamic Economics: its Aspects of Significance, Ways of Formation, Mission, and Oncoming Issues', Ma`rifat-e Eghtesad-e Islami, 2(1), pp. 149-178
