Pages:
49-68
Receive Date: 2025/02/22
Accept Date: 2025/02/22
Abstract:
Throughout history, wars have imposed great costs on governments and nations. Governments have used diverse and damaging methods to secure financial resources for war. The experience of the early Islamic period shows that, in addition to pursuing the economic progress of the society, the Holy Prophet managed and financed numerous wars and campaigns at the lowest cost. Using descriptive-analytical method and historical studies and based on a new reading of the budgeting system of the prophet’s government in the military sphere from the perspective of a “program budget”, this article seeks to classify the Jihad-defense expenses of the Holy Prophet as a model. Based on the findings of the article, the Holy Prophet minimized the huge financial and human costs by using efficient methods including creating the Jihad culture and popularization. Lots of potential costs were managed before the war by strengthening security convergence, numerous treaties and planned outsourcing. In case of victory, a part of the spoils was divided among the warriors and the rest was spent on other military expenses and even the current expenses of the government based on specific financial rules.
چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
Title :شیوههای مدیریت و تأمین بودجۀ نظامی در دولت نبوی از منظر بودجۀ برنامهای
Abstract:
جنگها همواره در طول تاریخ هزینههای زیادی را بر دوش حکومتها و ملتها تحمیل کرده است؛ دولتها برای تأمین منابع مالی جنگ، از روشهای متنوع و آسیبزایی استفاده کردهاند. تجربهی صدر اسلام نشان میدهد پیامبر اعظم(ص) علاوه بر دنبالکردن پیشرفت اقتصادی جامعه، غزوهها و سریههای متعدد را با کمترین هزینه مدیریت و تأمین مالی کرده است. این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی و مطالعات تاریخی و با خوانشی نو از نظام بودجهریزی دولت نبوی در حوزهی نظامی از منظر «بودجهی برنامهای»، به دنبال طبقهبندی هزینههای جهادی-دفاعی پیامبر اعظم(ص) به عنوان الگو میباشد. براساس یافتههای مقاله، پیامبر اعظم(ص) با روشهای کارآمد از جمله؛ ایجاد فرهنگ جهادی و مردمیسازی، هزینههای هنگفت تأمین مالی و انسانی را به کمترین حد ممکن رساند. بسیاری از هزینههای احتمالی از طریق تقویت همگرایی امنیتی و پیماننامههای متعدد و برونسپاریهای برنامهریزیشده، قبل از وقوع جنگ مدیریت میشد. در صورت پیروزی، سهمی از غنائم را در بین رزمندگان تقسیم و مابقی بر اساس قواعد مالی مشخص صرف مخارج نظامی دیگر و حتی هزینههای جاری دولت میشد.
References:
- ابنسعد، محمد (1960م). الطبقات الکبری. بیروت: دار صادر.
- ابنحجر عسقلانی، احمد بن علی (1415ق). الإصابة فی تمییز الصحابه. بیروت: دارالکتب العلمیه.
- ابنزنجویه، حمید بن مخلد (1406ق). الأموال. بیجا: مرکز الملک فیصل للبحوث و الدراسات الاسلامیه.
- ابنشهر آشوب مازندرانى، محمد بن على (1379ق). مناقب آل أبیطالب. قم: علامه.
- ابنعبدالبر قرطبی، یوسف بن عبدالله (1412ق). الإستیعاب فی معرفة الأصحاب. بیروت: دارالجیل.
- ابنماجه، محمد بن یزید (1430ق). سنن ابنماجه. بیجا: دارالرسالة العالمیه.
- ابنمنظور، محمد بن مکرم (1414ق). لسان العرب. بیروت: دار صادر.
- ابنهشام، عبدالملک (بیتا). السیرة النبویه. بیروت: دارالمعرفه.
- ابوعبید، قاسم بن سلام (بیتا). الأموال. بیروت: دارالفکر.
- ابویوسف القاضی، یعقوب بن ابراهیم (بیتا). الخراج. قاهره: المکتبة الأزهریۀ للتراث.
- اجتهادی، ابوالقاسم (1363). بررسی وضع مالی و مالیة مسلمین از آغاز تا پایان دوران اموی. تهران: سروش.
- احمدی میانجی، علی (1419ق). مکاتیب الرسول. قم: دارالحدیث.
- اقتداری، علیمحمد، تهرانی، منوچهر و اتحاد، مهرداد (1354). بودجه، تهران: انتشارات دانشکدۀ علوم اداری و مدیریت بازرگانی دانشگاه تهران.
- امام عسکری، حسن بن علی (1409ق). التفسیر المنسوب إلى الإمام العسکری، قم: مدرسۀ الإمام المهدی.
- بلاذری، احمد بن یحیی (1956م). فتوح البلدان. قاهره: مکتبة النهضة المصریه.
- بیهقی، ابوبکر (1424ق). السنن الکبرى. بیروت: دارالکتب العلمیه.
- علی، جواد (1968م). المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام. بیروت: دارالعلم للملایین.
- حر عاملى، محمد بن حسن (1416ق). تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه. قم: مؤسسة آلالبیت لاحیاء التراث.
- حیدری تفرشی، غلامحسین (1385). سیرة نظامی و انتظامی پیامبر اعظم. بصیرت و تربیت اسلامی، 3(6)، 39ـ71.
- الخیاط، عبدالعزیز (1408ق). الواردات المالیه فی عهد الرسول و کیفیة انفاقها. بیجا: دارالسلام.
- الدجیلی، خوله شاکر (1379). بیتالمال: پیدایش و تحولات آن. ترجمة محمدصادق عارف. مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامی.
- ذاکری، علیاکبر (1398). سیرة نظامی معصومان: در کتابهای چهارگانه شیعه. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
- راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1412ق). المفردات فی غریب القرآن. تحقیق صفوان عدنان داودی. بیروت: دارالقلم.
- رضایی، صادق و دیگران (1395). سیرة مدیریتی پیامبر اکرم در حوزة انتظام اجتماعی. انتظام اجتماعی، 8(2)، 1-16.
- زرگرینژاد، غلامحسین (1378). تاریخ صدر اسلام (عصر نبوت). تهران: سمت.
- صدر، سیدکاظم (1387). اقتصاد صدر اسلام. تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
- صدوق، محمد بن علی (1363). من لا یحضره الفقیه. قم: مؤسسة نشر اسلامی.
- طباطبائی، سیدمحمدحسین (بیتا). المیزان فی تفسیر القرآن. قم: اسماعیلیان.
- طبرانی، سلیمان بن احمد (1415ق). المعجم الکبیر. قاهره: دارالنشر.
- طبرسی، حسن بن فضل (1415ق). مجمع البیان فی تفسیر القرآن. بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
- طبرسی، حسن بن فضل (1417ق). إعلام الورى بأعلام الهدى. قم: مؤسسة آلالبیت.
- طبری، محمد بن جریر (بیتا). تاریخ الطبری (تاریخ الأمم و الملوک). بیجا: دارالتراث.
- طوسی، محمد بن حسن (1365). تهذیب الأحکام. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
- عاملی، سیدجعفر مرتضى (1426ق). الصحیح من سیرة النبی الأعظم، قم: دارالحدیث.
- قائدان، اصغر (1385). مدیریت و رهبری پیامبر اکرم در عرصههای نظامی. مطالعات بسیج، 9 (31)، 6-41.
- کرجی، علی (1380). سیرة پیامبر اکرم در بیتالمال. فرهنگ کوثر، 49، 111-125.
- کلینی، محمد بن یعقوب (1363). الکافی. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
- مجلسی، محمدباقر (1368)، بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
- مرسلپور، محسن (1397). بررسی تحلیلی سیاست اقتصادی پیامبر در تخصیص منابع. اقتصاد و بانکداری اسلامی، 21(۲۴)، 7ـ24.
- مقریزی، تقیالدین احمد بن علی (1420ق). إمتاع الأسماع بما للنبی من الأحوال و الأموال و الحفدة و المتاع. بیروت: دارالکتب العلمیه.
- منتظری مقدم، حامد (1389). شیوههای تقسیم بیتالمال در صدر اسلام. معرفت اقتصادی، 1(2)، 169-137.
- منتظری، حسینعلی (1415ق). دراسات فی ولایة الفقیه و فقه الدولة الاسلامیه. قم: تفکر.
- موسوی خمینی، سیدروحالله (1392). تحریر الوسیله. تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
- نجفی، محمدحسن (1362). جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
- نورى، حسین بن محمدتقى (1408ق). مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل. بیجا: مؤسسة آلالبیت لاحیاء التراث.
- واقدی، محمد بن عمر (1409ق). المغازی. تحقیق: مارسدن جونس. بیروت: دارالأعلمی.
- هاشمی شاهرودی، سیدمحمود (1385). فرهنگ فقه مطابق مذهب اهلبیت. قم: مؤسسة دائرةالمعارف فقه اسلامی.
- یعقوبی، احمد بن اسحاق (بیتا). تاریخ الیعقوبی. بیروت: دار صادر.
Cite this article:
RIS
Mendeley
BibTeX
APA
MLA
HARVARD
VANCOUVER
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
mirzazadeh, Seyed javad, mousavi, Seyyed Mohammad Ali, yavari, Mohammad javad, Rajaei rameshe, Seyyed Mohammad Kazem.(2025) Methods of Managing and Securing the Military Budget in the Prophet’s Government from the Perspective of Program Budget. Ma`rifat-e Eghtesad-e Islami, 15(1), 49-68 https://doi.org/10.22034/marefateeqtesadi.2024.5001197
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
Seyed javad mirzazadeh; Seyyed Mohammad Ali mousavi; Mohammad javad yavari; Seyyed Mohammad Kazem Rajaei rameshe."Methods of Managing and Securing the Military Budget in the Prophet’s Government from the Perspective of Program Budget". Ma`rifat-e Eghtesad-e Islami, 15, 1, 2025, 49-68
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
mirzazadeh, S, mousavi, S, yavari, M, Rajaei rameshe, S.(2025) 'Methods of Managing and Securing the Military Budget in the Prophet’s Government from the Perspective of Program Budget', Ma`rifat-e Eghtesad-e Islami, 15(1), pp. 49-68
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
mirzazadeh, S, mousavi, S, yavari, M, Rajaei rameshe, S. Methods of Managing and Securing the Military Budget in the Prophet’s Government from the Perspective of Program Budget. Ma`rifat-e Eghtesad-e Islami, 2025; 15(1): 49-68