Ma`rifat-e Eghtesad-e Islami, Volume 3, Issue 2, No 6, Year 2025 , Pages 145-167

    Theological Utilitarianism A Review of the Values Compatible with Utilitarianism and the Rate of Its Compatibility and Conformity with Islamic Principles

    Article Type: 
    Research
    Writers:
    Ali Jaberi / استادیار / ali_jaberi2@yahoo.com
    Abstract: 
    Some Muslim economists who try to reconstruct the utilitarianism function for Muslims behavior by adding the variables and parameters which are confirmed by Islam criticize the dominance of utilitarianism on the demand part of economy in the ordinary sense. The proposition of this approach poses the question that whether or not the problem of utilitarianism can be solved by extending its scope. Using an analytical method, the present paper discusses the idea that the values laid in the function of neoclassic utilitarianism are mutually exclusive with value principles of Islam. As a result, any attempt to put Islamic principles in the aforementioned function will be futile. In order to expound this supposition, the author reviews the idea held by scholars about theological utilitarian, which is a combination of utilitarianism and religious values. The research findings show that, first, the parameters and variables sought by the Muslim thinkers were sought by the first generation of scholars who adhere to utilitarianism, (that is, theological utilitarian scholars). Second, the aforementioned values can at best present an image of the values which are compatible with "the theory of Divine Command", whereas we all know that there is a contradiction between the values proposed by Islam and those emphasized by Divine Command.
    چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
    Title :مطلوبیت‌گرایی الهیاتی بررسی ارزش‌های سازگار با مطلوبیت‌گرایی و میزان انطباق و سازگاری آن با مبانی اسلامی
    Abstract: 
    برخی از اقتصاددانان مسلمان ضمن نقد حاکمیت مطلوبیت گرایی در طرف تقاضای اقتصاد متعارف، در تلاش اند با اضافه کردن متغیرها و پارامترهای موردنظر اسلام، تابع مطلوبیت را برای رفتار مسلمانان بازسازی کنند. طرح این رویکرد، این سوال را مطرح می کند که آیا می توان مشکل مطلوبیت گرایی را با گسترش دامنه مطلوبیت حل کرد. در این مقاله، با استفاده از روشی تحلیلی، این فرضیه را مطرح می کنیم که ارزش های نهفته در تابع مطلوبیت نئوکلاسیک هرگز قابل جمع با اصول ارزشی اسلامی نیستند و در نتیجه هر نوع تلاشی بر قرار دادن اصول اسلامی در تابع مذکور بی حاصل خواهد بود. برای تأیید این فرضیه، به بررسی اندیشه های مطلوبیت گرایان الهیاتی می پردازیم که ترکیبی از اندیشه‌ی مطلوبیت گرایی و ارزش های دینی است. یافته های این تحقیق نشان می دهد، اولاً پارامترها و متغیرهای موردنظر این دسته از اندیشمندان مسلمان قبلاً توسط نسل اول مطلوبیت گرایان (مطلوبیت گرایان الهیاتی) منظور شده است، ثانیاً ارزش های مذکور حداکثر می توانند ارزش های سازگار با نظریه امر الهی را به نمایش بگذارند. این درحالی است که تباین و تضاد ارزش های موردنظر اسلام با آنچه نظریه‌ی امر الهی بر آن تأکید می کند، بر هیچ کس پوشیده نیست.
    References: 
    • نهج البلاغه، سيدرضي، نسخه صبحي صالح، قم، انتشارات دارالهجره.
    • ابن اثير، امام مجدالدين (بي‌تا)، النهاية في غريب الحديث و الاثر، قم، اسماعيليان.
    • ابن النووي (بي‌تا)، المجموع شرح المهذّب، بيروت، دارالفكر.
    • ابن فارس، احمد (بي‌تا)، معجم مقاييس اللغة، قم، دارالكتب العلميه.
    • توسلي، محمداسماعيل، (1384 الف) «بررسي و نقد نظرات برخي از انديشمندان اسلامي دربارة ماهيت پول»،  اقتصاد اسلامي، ش19، ص123-151.
    • ـــــ (1384 ب)، «بررسي استقلال بانك مركزي در نظام دموكراسي غربي و نظام مردم‌سالاري ديني»، رواق انديشه، ش41، ص75-95.
    • ـــــ (1383)، «محدوديت‌ها و مسئوليت‌هاي در پولي كردن كسر بودجه»، اقتصاد اسلامي، ش14، ص79-105.
    • حر عاملي، محمدحسن (بي‌تا)، وسائل‌الشيعه، بيروت، داراحياء التراث العربي.
    • دفتر همكاري حوزه و دانشگاه (1374)، پول در اقتصاد اسلامي، تهران، سمت.
    • راغب اصفهاني، حسين (1404ق)، المفردات في غريب القرآن، بي‌جا، دفتر نشر كتاب.
    • صدر، محمدباقر (بي‌تا)، الاسلام يقود الحياه، بيروت، دارالتعارف للمطبوعات.
    • ضيايي، منوچهر (1368)، مجموعه قوانين پولي و بانكي و ساير قوانين مربوط (از سال 1285 تا سال 1370)، تهران، مؤسسة تحقيقات پولي و بانكي.
    • طباطبائي، سيدمحمدحسين (1417ق)، الميزان في تفسير القرآن، بيروت، مؤسسة الاعلمي للمطبوعات.
    • طبرسي، شيخ ابوعلي فضل‌بن حسن (1412ق)، مجمع البيان في تفسير القرآن الكريم، بيروت، داراحياء التراث العربي.
    • طبيبيان، محمد و داوود سوري، «بررسي تحولات متغيرهاي كلان اقتصادي كشور» (1376) در: اقتصاد ايران، مسعود نيلي، تهران، مؤسسة عالي پژوهش در برنامه‏ريزي و توسعه.
    • فرانكل، جاكوب، «استقلال بانك مركزي و سياست پولي» (1382) در: چهار مقاله پيرامون بانك‌داري مركزي، علي حسن‌زاده و نسرين ارضروم چيلر، تهران، پژوهشكده پولي و بانكي.
    • فيومي، احمد (1405ق)، المصباح المنير، قم، دارالهجره.
    • قرطبي، محمّد‌بن احمد (1985م)، الجامع لاحكام القرآن، بيروت، داراحياء التراث العربي.
    • محقق داماد، سيدمصطفي (1406ق)، قواعد فقه، تهران، مركز نشر علوم اسلامي.
    • مطهري، مرتضي(1370)، اسلام و مقتضيات زمان، قم، صدرا.
    • ـــــ،(1381)، مجموعه آثار، تهران، صدرا.
    • ـــــ،(1403ق)، بررسي اجمالي مباني اقتصاد اسلامي، تهران، حكمت.
    • موسوي خميني، سيدروح‌الله (1360)، ولايت فقيه حكومت اسلامي، تهران، اميركبير.
    • ميشكين، فردريك، «بانكداري مركزي در جامعه مردم‌سالاري» (1382) در: چهار مقاله پيرامون بانك‌داري مركزي، علي حسن زاده و نسرين ارضروم چيلر، تهران، پژوهشكده پولي بانك مركزي.
    • نوري طبرسي، ميرزاحسين (1408ق)، مستدرك الوسائل، قم، مؤسسة آل‌البيت لإحياء التراث.
    • نيلي، مسعود و همكاران (1385)، تحليل تجربي تورم و قاعده سياستگذاري پولي در ايران، تهران، بانك مركزي جمهوري اسلامي ايران.
    Cite this article: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Jaberi, Ali.(2025) Theological Utilitarianism A Review of the Values Compatible with Utilitarianism and the Rate of Its Compatibility and Conformity with Islamic Principles. Ma`rifat-e Eghtesad-e Islami, 3(2), 145-167

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Ali Jaberi."Theological Utilitarianism A Review of the Values Compatible with Utilitarianism and the Rate of Its Compatibility and Conformity with Islamic Principles". Ma`rifat-e Eghtesad-e Islami, 3, 2, 2025, 145-167

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Jaberi, A.(2025) 'Theological Utilitarianism A Review of the Values Compatible with Utilitarianism and the Rate of Its Compatibility and Conformity with Islamic Principles', Ma`rifat-e Eghtesad-e Islami, 3(2), pp. 145-167

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Jaberi, A. Theological Utilitarianism A Review of the Values Compatible with Utilitarianism and the Rate of Its Compatibility and Conformity with Islamic Principles. Ma`rifat-e Eghtesad-e Islami, 2025; 3(2): 145-167