Ma`rifat-e Eghtesad-e Islami, Volume 4, Issue 1, No 7, Year 2025 , Pages 97-114

    A Study on the Commission of Interest-free Loan and Method of Its Calculation in Islamic Banking

    Article Type: 
    Research
    Writers:
    Mohammad Bidar / P.hd Student of Philosophy of Islamic Economics IKI / bidar.mohamad@yahoo.com
    Abstract: 
    Religious leaders place great emphasis on meeting living needs of poor classes of society by interest-free loan. Accordingly, interest-free loan is discussed as one the ways of supplying and allocating resources in interest-free banking. A relevant issue in allocating interest-free resources is the commission of such loans. The present paper studies the legitimacy of commission of interest-free loan and methods of its calculation. The hypothesis of the paper is that fixing the commission as a percentage of nominal sums of the loan are incompatible with the real meaning of commission. The research findings indicate that there are signs which show that calculation of commission of interest-free loan in Iran's bank is formal. Citing Shiite jurists' view on commission and analyzing the ways proposed to receive it, this paper proposes three ways to finance the facilities of interest-free loans: financing interest-free loans using Muslim common treasury; allocating a part of interest-free loan resources to investment; and calculating the real commission. It is expected that researchers of Islamic banking eliminate any usury doubts cast on this Islamic financial contract by devising other ways to finance the expenses of interest-free loan.
    چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
    Title :بررسی کارمزد قرض‌الحسنه و شیوه‌های محاسبه‌ی آن در بانکداری اسلامی
    Abstract: 
    پیشوایان دینی تاکیدهای زیادی درباره‌ی تامین نیاز های معیشتی اقشار ضعیف جامعه از طریق قرض الحسنه دارند. برهمین اساس، قرض الحسنه یکی از شیوه های تجهیز و تخصیص منابع در الگوی بانکداری بدون ربا مطرح گردیده است. یکی از مسائل موجود در بخش تخصیص منابع قرض الحسنه، بحث کارمزد است. مقاله حاضر به بررسی مشروعیت کارمزد قرض الحسنه و شیوه های محاسبه آن می پردازد. فرضیه ی مقاله این است که تعیین کارمزد به عنوان درصدی از مبلغ اسمی وام با مفهوم واقعی کارمزد سازگاری ندارد. یافته های تحقیق حاکی از وجود نشانه هایی از صوری بودن محاسبه کارمزد قرض الحسنه در بانک های کشور است. در این مقاله ضمن بیان اقوال فقهای امامیه درباره کارمزد و نقد و بررسی راهکارهای ارائه شده برای دریافت آن، سه راهکار پیشنهادی ( تامین هزینه های قرض الحسنه از بیت المال، اختصاص بخشی از منابع قرض الحسنه به سرمایه گذاری و محاسبه ی کارمزد واقعی) به منظور تامین هزینه های تسهیلات قرض الحسنه بیان گردیده است. انتظار می رود که محققان بانکداری اسلامی با ابداع راهکارهای دیگری درباره تامین مخارج امور قرض الحسنه، هرگونه شبهه ی ربوی را از دامن این عقد مالی اسلامی بزدایند.
    References: 
    • ابن منظور، محمدبن مكرم (1414ق)، لسان العرب، چ سوم، بيروت، دارالفكر.
    • بهجت، محمدتقى (1428ق)، استفتاءات، قم، دفتر حضرت آية الله بهجت.
    • تبريزى، جواد (بي‌تا)، استفتاءات جديد، قم، بي‌نا.
    • جمعى از پژوهشگران زير نظر سيدمحمود هاشمى شاهرودى (1426ق)، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بيت، قم، مؤسسة دائرة‌المعارف فقه اسلامى بر مذهب اهل بيت.
    • جوهرى، اسماعيل‌بن حماد (1410ق)، الصحاح - تاج اللغة و صحاح العربية، بيروت، دارالعلم للملايين.
    • حر عاملى، محمدبن حسن (1409ق)، وسائل الشيعة، قم، مؤسسة آل البيت.
    • حميرى، نشوان‌بن سعيد (1420ق)، شمس العلوم و دواء كلام العرب من الكلوم، بيروت، دار لفكر المعاصر.
    • خرازي، محسن (1384)، «پژوهشى دراقسام بانك‌ و احكام آن»، فقه اهل بيت، ش43، ص 3- 53.
    • سعدى ابوجيب (1408ق)، القاموس الفقهي لغة و اصطلاحا، چ دوم، دمشق، دارالفكر.
    • صافى گلپايگانى، لطف‌الله (1417ق)، جامع الأحكام، چ چهارم، قم، حضرت معصومه.
    • صدر، سيدمحمدباقر (1401ق)، البنك اللاربوي، چ هفتم، بيرت، دارالتعارف للمطبوعات.
    • طريحى، فخرالدين (1416ق)، مجمع البحرين، چ سوم، تهران، كتاب‌فروشى مرتضوى.
    • فدايي خوراسگاني، مهدي (1384)، «بررسي كارمزد تسهيلات مالي با عقود اسلامي»، اقتصاد اسلامي، ش20، ص 137 - 158.
    • فراهيدى، خليل‌‌بن احمد (1410ق)، كتاب العين، چ دوم، قم، هجرت.
    • كلينى، محمدبن يعقوب (1407ق)، الكافي، چ چهارم، تهران، دارالكتب الإسلامية.
    • مكارم شيرازى، ناصر (1427ق)، استفتاءات جديد، چ دوم، قم، مدرسه امام على‌بن ابى‌طالب.
    • ـــــ، (1376)، ربا و بانكدارى اسلامى، قم، مدرسه امام على‌بن ابى‌طالب.
    • موحدى فاضل لنكرانى، محمد (بي‌تا)، جامع المسائل، چ يازدهم، قم، امير قلم.
    • موسوى خمينى، سيدروح اللّه (1406ق)، تحرير الوسيلة، چ دوم، قم، جامعه مدرسين حوزة علمية قم.
    • ـــــ، (1422ق)، استفتاءات، چ پنجم، قم، جامعه مدرسين حوزة علمية قم.
    • موسوى گلپايگانى، سيدمحمدرضا (1409ق)، مجمع المسائل، چ دوم، قم، دار القرآن الكريم.
    • موسويان، سيدعباس (1390)، طرح تحول نظام بانكي، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و انديشه.
    • محمود عبد الرحمان (بي‌تا)، معجم المصطلحات و الألفاظ الفقهية، بي‌جا، بي‌نا.
    • مشكينى، على (بي‌تا)، مصطلحات الفقه، بي‌جا، بي‌نا.
    • ملاكريمي خوزاني، فرشته (1390)، «بررسي فقهي اخذ كارمزد و ارائة تسهيلات به شرط سپرده‌گذاري در صندوق‌هاي قرض‌الحسنه»، تازه‌هاي اقتصاد، ش132، ص 62 - 65.
    • نورى طبرسي، ميرزاحسين‌ (1408ق)، مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل، بيروت، مؤسسة آل‌البيت.
    • واسطى، زبيدى، حنفى، محب الدين، سيد محمد مرتضى حسينى (1414ق)، تاج العروس من جواهر القاموس، بيروت، دارالفكر.
    Cite this article: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Bidar, Mohammad.(2025) A Study on the Commission of Interest-free Loan and Method of Its Calculation in Islamic Banking. Ma`rifat-e Eghtesad-e Islami, 4(1), 97-114

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Mohammad Bidar."A Study on the Commission of Interest-free Loan and Method of Its Calculation in Islamic Banking". Ma`rifat-e Eghtesad-e Islami, 4, 1, 2025, 97-114

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Bidar, M.(2025) 'A Study on the Commission of Interest-free Loan and Method of Its Calculation in Islamic Banking', Ma`rifat-e Eghtesad-e Islami, 4(1), pp. 97-114

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Bidar, M. A Study on the Commission of Interest-free Loan and Method of Its Calculation in Islamic Banking. Ma`rifat-e Eghtesad-e Islami, 2025; 4(1): 97-114