Ma`rifat-e Eghtesad-e Islami, Volume 15, Issue 1, No 29, Year 2025 , Pages 97-120

    Assessing Economic Justice in the Policy of Eliminating Hidden Subsidies of Energy Carriers from the Perspective of Islamic Economics

    Article Type: 
    Research
    Writers:
    ✍️ Mohammad javad Tavakkoli / Professor, Department of Economics, The Imam Khomeini Institute for Educationand Research / tavakoli@qabas.net
    dor 20.1001.1.20422322.1402.15.1.5.3
    doi 10.22034/marefateeqtesadi.2024.5000799
    Abstract: 
    In recent decades, the concept of hidden subsidies of energy carriers has implied that fuels such as gasoline are sold at low costs to the publi and consumers are given unfair hidden subsidies. Using the analytical method, this article examines the logic underlying the policy of eliminating hidden subsidies from the perspective of Islamic economics. According to the research findings, this policy contains two descriptive propositions (hidden subsidies leading to greater benefit to the rich - overconsumption), a value proposition (distributive injustice - waste of resources), and a prescriptive proposition (price liberalization - granting of open subsidies). These propositions have problems such as the false validity of subsidies, the invalidity of hidden taxes, error in highlighting consumer subsidies, and error in the theory of fair prices. This policy implicitly claims that “the fair price of items such as gasoline is the same price as in other countries or the export/import price.” This claim is inconsistent with the theory of justice in Islamic economics, because the mentioned price is not equal to the territorial and real price. Contrary to the claim made, the poor suffer more from the increase in the price of these items. Accepting this logic requires that the price of all goods and services be determined based on the price in other countries or the export/import price, which is not practically possible, especially in the case of wages. Therefore, in practice, a hidden tax is imposed.
    چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
    Title :ارزیابی عدالت اقتصادی در سیاست حذف یارانه پنهان حامل‌های انرژی از منظر اقتصاد اسلامی
    Abstract: 
    در دهه‌های اخیر، طرح مفهوم یارانه‌ی پنهان حامل‌های انرژی حاوی این ادعاست که اقلامی همچون بنزین به مردم ارزان فروخته می‌شود؛ و به ‌همین‌ خاطر به مصرف‌کنندگان یارانه‌ی پنهان ناعادلانه داده می‌شود. در این مقاله با روش تحلیلی به بررسی منطق استدلالی نهفته در سیاست حذف یارانه‌ی پنهان از منظر اقتصاد اسلامی می‌پردازیم. بنا به یافته‌های پژوهش، این سیاست حاوی دو گزاره‌ی توصیفی (تعلق یارانه‌ی پنهان، بهره‌مندی بیشتر ثروتمندان - بیش‌مصرفی)، یک گزاره‌ی ارزشی (بی‌عدالتی توزیعی - اتلاف منابع) و یک گزاره‌ی تجویزی (آزادسازی قیمتی - اعطای یارانه‌ی آشکار) است. این گزاره‌ها با مشکلاتی همچون اعتبار نادرست یارانه، عدم اعتبار مالیات پنهان، خطا در برجسته‌سازی یارانه‌ی مصرفی، و خطا در نظریه‌ی قیمت عادلانه روبه‌روست. بازگشت سیاست مزبور به این ادعای پنهان می‌باشد که «قیمت عادلانه‌ی اقلامی همچون بنزین، قیمت سایر کشورها یا قیمت صادراتی/ وارداتی است». این ادعا با نظریه‌ی عدالت در اقتصاد اسلامی سازگار نیست؛ زیرا قیمت مزبور با قیمت سرزمینی و حقیقی برابر نیست. برخلاف ادعای مطرح‌شده، اقشار ضعیف ضرر بیشتری از افزایش قیمت این اقلام متحمل می‌شوند. پذیرش این منطق مستلزم آن است که قیمت همه‌ی کالاها و خدمات بر اساس قیمت سایر کشورها یا قیمت صادراتی/ وارداتی تعیین شود؛ اقدامی که به‌خصوص در مورد دستمزدها عملاً محقق نمی‌شود و در عمل مالیات پنهان گرفته می‌شود. *. این مقاله از حمایت فکری و مالی هفتمین کنگرۀ علوم انسانی اسلامی بهره‌مند شده است.
    References: 
    • نهج‌ البلاغه.
    • استیگلیتز، جوزف (1382). جهانی‌سازی و مسائل آن. ترجمة حسن گلریز. تهران: نشر نی.
    • اقتصاد، امیرسامان و پیله‌فروش، میثم (1398). دربارة یارانة انرژی در ایران؛ یارانة پنهان و ملاحظات آن. تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
    • بیات، حسین و دیگران (1398). دربارة یارانة انرژی در ایران؛ تصویر مصرف برق در بخش خانگی. تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
    • پیله‌فروش، میثم و اقتصاد، امیرسامان (1398). دربارة یارانة انرژی در ایران؛ ارزیابی عملکرد قانون هدفمند کردن یارانه‌ها. تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
    • حسینی، سیدرضا (1384). قیمت‌گذاری از دیدگاه فقه و اقتصاد. جستارهای اقتصادی، 4(2)، 80ـ111.
    • حسینی، سیدعقیل و دیگران (1399). تحلیل فقهی ـ اقتصادی قیمت و قیمت‌گذاری (تسعیر) با تکیه بر دیدگاه علامه حلی. معرفت اقتصاد اسلامی، 11(2)، 143ـ154.
    • فرزین‌وش، اسدالله، اصغرپور، حسین و محمودزاده، محمود (1382). بررسی اثر تورم بر کسری بودجه از بعد هزینه‌ای و درآمدی در ایران. مجلۀ تحقیقات اقتصادی، 38(2)، 115ـ150.
    • دینی ترکمانی، علی (1389). یارانه‌ها، اختلال‌های قیمتی ناکارایی‌های نهادی ـ ساختاری. رفاه اجتماعی، 10(38)، 293ـ328.
    • سبزواری، ملاهادی (بی‌تا). شرح الاسماء الحسنی. نرم‌افزار نورالجنان.
    • شاهمرادی، اصغر و مهرآرا، محسن (1389). آزادسازی قیمت حامل‌های انرژی و آثار آن بر رفاه خانوار و بودجة دولت از روش داده ـ ستانده. پژوهش‌های اقتصادی ایران، 14(49)، 1ـ24.
    • صدر، سیدمحمدباقر (1382). الاسلام یقود الحیاة. تهران: دارالصدر.
    • صدر، سیدمحمدباقر (1400ق). اقتصادنا. بیروت: دارالتعارف للمطبوعات.
    • طباطبائی، سیدمحمدحسین (1421ق). المیزان فی تفسیر القرآن. تهران: اسوه.
    • کلاین، نائومی (1389). دکترین شوک ظهور سرمایه‌داری فاجعه. ترجمة مهرداد شهابی و میرمحمود نبوی. تهران: آمه.
    • محمدخانی، محمدرضا (1394). ابهام در آمارهای شدت انرژی و مقایسة ایران با کشورهای جهان گزارش 1. تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
    • منظور، داود و دیگران (1389). بررسی اثرات حذف یارانة آشکار و پنهان انرژی در ایران مدل‌سازی تعادل عمومی محاسبه‌پذیر بر مبنای ماتریس داده‌های خرد تعدیل‌شده. مطالعات اقتصاد انرژی، 7(26)، 21ـ54.
    • موسویان، سیدعباس و بهاری قراملکی، حسن (1389). ضوابط قیمت‌گذاری از منظر فقه امامیه. معرفت اقتصادی، 1(2)، 109ـ136.
    • موسوی خمینی، سیدروح‌الله (١٣٧٦). کتاب البیع. تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
    • نمازی، حسین (1395). تحلیلی از شرایط اقتصادی کشور و راهکارهای پیشنهادی. فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران.
    Cite this article: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Tavakkoli, Mohammad javad.(2025) Assessing Economic Justice in the Policy of Eliminating Hidden Subsidies of Energy Carriers from the Perspective of Islamic Economics. Ma`rifat-e Eghtesad-e Islami, 15(1), 97-120 https://doi.org/10.22034/marefateeqtesadi.2024.5000799

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Mohammad javad Tavakkoli."Assessing Economic Justice in the Policy of Eliminating Hidden Subsidies of Energy Carriers from the Perspective of Islamic Economics". Ma`rifat-e Eghtesad-e Islami, 15, 1, 2025, 97-120

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Tavakkoli, M.(2025) 'Assessing Economic Justice in the Policy of Eliminating Hidden Subsidies of Energy Carriers from the Perspective of Islamic Economics', Ma`rifat-e Eghtesad-e Islami, 15(1), pp. 97-120

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Tavakkoli, M. Assessing Economic Justice in the Policy of Eliminating Hidden Subsidies of Energy Carriers from the Perspective of Islamic Economics. Ma`rifat-e Eghtesad-e Islami, 2025; 15(1): 97-120