Ma`rifat-e Eghtesad-e Islami, Volume 16, Issue 1, No 31, Year 2025 , Pages 123-144

    Studying Regulatory Tax with a Religious and Economic Approach; Capital Gains Tax as a Case Study

    Article Type: 
    Research
    Writers:
    ✍️ Hosein / Assistant Professor, Department of Economics, University of Mazandaran / hkj6066@gmail.com
    Hosein Bahraini Yazdi / Assistant Professor, Department of Economics, Imam Khomeini Education and Research Institute / Bahraini@iki.ac.ir
    dor 20.1001.1.20422322.1403.16.1.6.1
    doi 10.22034/marefateeqtesadi.2025.5002176
    Abstract: 
    Tax on capital gains is considered as one of the tools of economic regulation. This tax is designed with the aim of directing resources from unproductive sectors to productive sectors of the economy and also reducing the class gap. However, there are many jurisprudential, economic and administrative challenges in its implementation. This research, using an analytical method and citing religious sources, laws, regulations and economic structures, examines the jurisprudential and economic aspects of regulatory tax. In this context, the article seeks to answer two basic questions: First, can the government - assuming the existence of alternative solutions - use taxes as a tool for market regulation? Second, if this approach is accepted, what economic and administrative challenges will it entail? The results show that the lack of attention to the origin of regulatory taxes in the West, the more complete effectiveness of social deprivations instead of financial and profitability restrictions, the conflict of regulatory taxes with some Islamic rules such as the no-harm rule, along with the capacity of the country's existing tax laws to prevent market speculation, the lack of necessary infrastructure, and the risk of turning this tax into a purely revenue tool, are among the main obstacles to the effective implementation of capital gains tax. This research emphasizes the need to create strong jurisprudential and economic foundations as well as the necessary infrastructure for the correct implementation of this type of tax.
    چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
    Title :بررسی مالیات تنظیمی با رویکرد دینی و اقتصادی (مطالعه موردی: مالیات بر عایدی سرمایه)
    Abstract: 
    مالیات بر عایدی سرمایه به‌عنوان یکی از ابزارهای تنظیم‌گری اقتصادی تلقی می‌شود. این مالیات با هدف هدایت منابع از بخش‌های غیرمولد به سمت بخش‌های مولد اقتصاد و همچنین کاهش فاصلة طبقاتی طراحی‌ شده است. بااین‌حال، چالش‌های فقهی، اقتصادی و اجرایی زیادی در مسیر پیاده‌سازی آن وجود دارد. این تحقیق با استفاده از روش تحلیلی و با استناد به منابع دینی و قوانین و مقررات و ساختارهای اقتصادی، به بررسی فقهی و اقتصادی مالیات تنظیمی می‌پردازد. در این زمینه مقاله به دنبال پاسخ به دو سؤال اساسی است: اولاً آیا حاکمیت ـ با فرض وجود راهکارهای جایگزین ـ می‌تواند از مالیات به‌عنوان ابزاری برای تنظیم‌گری بازار استفاده کند؟ ثانیاً در صورت پذیرش این رویکرد، چه چالش‌های اقتصادی و اجرایی در پی خواهد داشت؟ نتایج نشان می‌دهد که عدم توجه به خاستگاه مالیات تنظیمی در غرب، اثربخشی کامل‌تر محرومیت‌های اجتماعی به‌جای محدودیت‌های مالی و سودآوری، تعارض مالیات تنظیمی با برخی قواعد شرعی مانند قاعدة لاضرر در کنار ظرفیت قوانین مالیاتی موجود کشور برای پیشگیری از سوداگری بازارها، نبود زیرساخت‌های لازم و خطر تبدیل این مالیات به ابزاری صرفاً درآمدی، از جمله موانع اصلی در اجرای مؤثر مالیات بر عایدی سرمایه هستند. این تحقیق بر لزوم ایجاد مبانی قوی فقهی و اقتصادی و همچنین زیرساخت‌های لازم برای اجرای صحیح این نوع مالیات تأکید دارد.
    References: 
    •  ابن‌کثیر، شمس‌الدین محمدحسین (1419ق). تفسیر القرآن العظیم. بیروت: دار الکتب العلمیه.
    • اجتهادی، ابوالقاسم (1363). بررسی وضع مالی و مالیۀ اسلامی از آغاز تا پایان دوران اموی. تهران: سروش.
    • اسدالله‌زاده، میررستم و دیگران (1388). مقایسة تطبیقی سهم منابع مالیاتی ایـران و برخـی کشـورهای مختلـف جهان. تهران: سازمان امور مالیاتی کشور.
    • اسکندری، جواد و سرمست شوشتری، مهدی (1401). اظهارنظر کارشناسی دربارة طرح اصلاح برخی احکام قوانین مالیاتی: مالیات بر عایدی سرمایه. تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
    • موسوی خمینی، سیدروح‌الله (1379). تحریر الوسیله. قم: دار العلم.
    • موسوی خمینی، سیدروح‌الله (1421ق). کتاب البیع. تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
    • پاک‌نژاد، امین‌الله (1403). اظهارنظر کارشناسی دربارة طرح مالیات بر سوداگری و سفته‌بازی. تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
    • تقوی، مهدی و درویش،‌ باقر و شهیکی تاش،‌ محمدنبی (1388). بررسی مالیات بر عایدی سرمایه. مالیات، 7(55)، 121ـ153.
    • توتونچی ملکی، سعید (1392). اظهارنظر کارشناسی دربارة «لایحة اصلاح قانون مالیات‌های مستقیم و اصلاحات بعدی آن، ارزیابی امکان الحاق مالیات بر عایدی سرمایه». تهران: دفتر مطالعات اقتصادی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
    • توتونچی ملکی، سعید و حقیقت، جعفر (1393). معرفی پایة مالیاتی جدید: چگونه در ایران مالیات بر عایدی سرمایه را پایه‌گذاری کنیم؟ پژوهش‌نامة مالیات، 22(21)، 39ـ68.
    • توکلی، محمدجواد و بحرینی، حسین (1394). تمایز مالیات‌های حمایتی و خدماتی در نظام مالیاتی اسلام. پژوهش‌نامة مالیات، 23(25)، ۲۰۱ـ۲۳۰.
    • حبیبیان، مجید و کفشگر جلودار، حسین (1394). بررسی و راهکارهای فقهی ـ قانونی جرائم در نظام مالیاتی. پژوهش‌نامة مالیات، 23(28)، 117ـ142.
    • حر عاملی، محمد بن حسن (۱۳۹۳). تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه. قم: مؤسسة آل‌البیت لاحیاء التراث.
    • حلی، حسن بن یوسف (1412ق). منتهی المطلب فی تحقیق المذهب. مشهد: مجمع البحوث الاسلامیه.
    • خلیلیان اشکذری، محمدجمال و آزادی، محمدهادی (1393). منابع مالی و معیارهای تخصیص بودجه در دولت اسلامی، معرفت اقتصاد اسلامی، 5(2)، 129ـ149.
    • رضایی دوانی، مجید (1382). مالیات حکومتی، مشروعیت یا عدم مشروعیت. نامۀ مفید، 25، 63ـ84.
    • رضایی دوانی، مجید و خادمی جام‌خانه، علی‌اکبر (1390). اصلاح ساختار و بسط پایه‌های مالیاتی در تطبیق با الگوی مالیات‌های اسلامی با تأکید بر مالیات بر عایدی سرمایه. پژوهش‌نامة مالیات، 19(11)، 121ـ140.
    • رضایی دوانی، مجید (1389). مقدمه‌ای بر مالیة عمومی در اسلام. تهران: سمت.
    • زایر، آیت و دیگران (1397). راهنمای طراحی مالیات بر عایدی سرمایه: (مروری بر مبانی نظری، تجارب جهانی و الگویی برای ایران). تهران: دفتر پژوهش و برنامه‌ریزی سازمان امور مالیاتی.
    • سبحانیان، سیدمحمدهادی و دیگران (1394). مالیات بر عایدی سرمایة املاک و مسکن؛ منبع درآمدی پایدار برای شهرداری‌ها و ابزاری مناسب به‌منظور کنترل سوداگری در بازار مسکن. اقتصاد و مدیریت شهری، 6(21)، 83ـ96.
    • سن، آرتور کریستین (1368). ایران در زمان ساسانیان. ترجمة رشید یاسمینی. تهران: دنیای کتاب.
    • طوسی، محمد بن حسن (1387ق). تهذیب الاحکام. بیروت: دارالاضواء.
    • غفاری، هادی (1388). نظام اقتصادی صدر اسلام. تهران: دانشگاه پیام نور.
    • فیض کاشانی، ملامحسن (1406ق). الوافی. اصفهان: مکتبة الامام امیرالمؤمنین(ع).
    • قلی‌زاده، علی‌اکبر و امیری، نعمت‌الله (1392). نگاهی به نظام مالیاتی بخش مسکن و چارچوبی برای اصلاح ساختار مالیات‌ها در بخش مسکن ایران. اقتصادی، 15(11 و 12)، 91ـ110. 
    • محقق کرکی، علی بن حسین (1413ق). رسالة قاطعة اللجاج فی حل مسـألة الخـراج. قم: جامعة مدرسین.
    • مؤمن، محمد (1380). رابطۀ خمس و زکات با مالیات‌های حکومتی. اقتصاد اسلامی، 2، 3ـ23.
    • کرمی،‌ محمدمهدی و پورمند، محمد (1385). مبانی فقهی اقتصاد اسلامی. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و سمت.
    • کفشگر جلودار، حسین (1403). گزارش کارشناسی ملاحظاتی بر طرح مالیات بر سوداگری و سفته‌بازی. قم: مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی.
    • لشکری، علیرضا (1380). نظام مالیاتی اسلام. تهران: وزارت امور اقتصاد و دارایی.
    • مرادزاده، مهتاب (1402). تحلیلی بر آثار مالیات بر عایدی سرمایه در اقتصاد ایران. امنیت اقتصادی، 11(2)، 69ـ88.
    • مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی (1399). طرح مالیات بر سوداگری و سفته‌بازی. شمارة ثبت 63.
    • مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی (1399). گزارش بررسی مالیات بر عایدی سرمایه. شمارة ثبت 63.
    • مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی (1391). گزارش بررسی مالیات علی‌الراس از منظر قواعد شرعی. گروه شورای فقهی، گروه اقتصاد، معاونت پژوهش.
    • مفید، محمد بن محمد بن نعمان (1413ق). المقنعه. قم: کنگرة جهانی هزارة شیخ مفید.
    • منتظری، حسینعلی (1409ق). دراسات فی ولایة الفقیه و فقه الدولة الاسلامیه. قم: تفکر.
    • مهاجری، پریسا (1401). مالیات بر عایدی سرمایه و آثار اقتصادی آن. تهران: مرکز پژوهش‌های اتاق ایران.
    • نجفی، محمدحسن (بی‌تا). جواهر الکلام فی شرح شـرایع الاسـلام. بیـروت: دار احیـاء التـراث العربی.
    References: 
    • The New Palgrave Dictionary of Economics (2018). Macmillan.
    • Aron-Dine, A. (2007). the effects of the capital gains and diviend tax cuts onthe economy and revenues, Revised12 July. Center on Bodget and Policy Priorities.
    • Turner, Magda; Coldwell, David; Maroun, Warren, (2014). Capital gains tax in South Africa: perceptions of fairness? South African Journal of Economic and Management Sciences, 17(16), 124-139. 
    • Jim A.Seida, William F.Wempe (2000). Do capital gain tax rate increases affect individual investors’ trading decisions? Journal of Accounting and Economics, 30(1), 33-57.
    • J.Harold McClure Jr. (1992). Does reducing the capital gains tax rate raise or lower investment? Economics Letters, 40(2), 207-210.
    • Eyraud, L. (2014). Reforming Capital Taxation in Italy (No. 14-16). International Monetary Fund
    • Ka Yui Leung, Charles, and Guang Jia Zhang (2000). Inflation and capital gains taxes in a small open economy. International Review of Economics and Finance, 9, 195-208.
    Cite this article: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    , Hosein, Bahraini Yazdi, Hosein.(2025) Studying Regulatory Tax with a Religious and Economic Approach; Capital Gains Tax as a Case Study. Ma`rifat-e Eghtesad-e Islami, 16(1), 123-144 https://doi.org/10.22034/marefateeqtesadi.2025.5002176

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Hosein ; Hosein Bahraini Yazdi."Studying Regulatory Tax with a Religious and Economic Approach; Capital Gains Tax as a Case Study". Ma`rifat-e Eghtesad-e Islami, 16, 1, 2025, 123-144

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    , H, Bahraini Yazdi, H.(2025) 'Studying Regulatory Tax with a Religious and Economic Approach; Capital Gains Tax as a Case Study', Ma`rifat-e Eghtesad-e Islami, 16(1), pp. 123-144

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    , H, Bahraini Yazdi, H. Studying Regulatory Tax with a Religious and Economic Approach; Capital Gains Tax as a Case Study. Ma`rifat-e Eghtesad-e Islami, 2025; 16(1): 123-144