شاخص تجارت خارجي در رويكرد اسلامي

سال دهم، شماره دوم، پياپي 20، بهار و تابستان 1398

محمدجواد توکلی / استادیار گروه اقتصاد مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره    Tavakoli@iki.ac.ir
دريافت: 07/12/1397 ـ پذيرش: 05/05/1398

چكيده
در مباحث تجارت بين‌الملل، شاخص‌هايي براي سنجش عملكرد كشورها در تجارت خارجي ارائه شده است. اين مقاله به‌دنبال پاسخ به اين سؤال است كه در رويكرد اسلامي، چه شاخصي براي سنجش عملكرد تجارت خارجي مي‌توان ارائه داد؟ بنا به فرضيه مقاله، شاخص‌هاي متعارف تجارت خارجي ناسازگاري‌هايي با رويكرد اسلامي دارند. شاخص پيشنهادي اين مقاله مبتني بر مبانی اسلامی و نظريه تجارت خارجي مطلوب در رويكرد اسلامي است. بر اساس نظریه مطرح شده در این تحقیق، تعیین وضعیت مطلوب تجارت خارجي اسلامي در سه بعد اقلام تجاری، طرف‌های تجاری و شرایط تجاری وابسته به ارزیابی میزان تحقق پنج جهت‌گیری كلي است. بر اين اساس، تجارت خارجي اسلامي بايد موجب جلب منفعت تجاری عمومی، حصول تجارت طیّب، تأمین استقلال تجاری، تقویت همگرایی تجاری اسلامی و تأمین اقتضائات عدالت و انصاف شود. شاخص تركيبي پيشنهادي در اين مقاله متشكل از نماگرهايي است كه جهت‌گيري‌هاي پنج‌گانه بالا را مي‌سنجند.
كليدواژه‌ها: تجارت خارجي، شاخص تجارت خارجي، نظريه «تجارت خارجي اسلامي»، مزيت مطلق، مزيت نسبي.
طبقه‌بندي JEL: C43, F47, P4, P33, Q27.