الگوسازي حکمراني اقتصادي نظام علم و فناوري براساس مجاورت‌هاي نهادي مبتني بر رويکرد توازن محور شهيد سيدمحمدباقر صدر

سال سيزدهم، شماره اول، پياپي 25، پاييز و زمستان 1400، ص 141 ـ 160

مقالة پژوهشي:
حميدرضا مقصودي/ استاديار گروه اقتصاد اسلامي دانشگاه قم    hr.maghsoodi@qom.ac.ir
* مهدي رعايائي/ دانشجوي دكتري علوم اقتصادي پژوهشگاه حوزه و دانشگاه     roayaei@rihu.ac.ir
علي سعيدي/ استاديار گروه اقتصاد اسلامي دانشگاه قم    a.saeedi@qom.ac.ir
احسان ولدان زرقاني/ كارشناس‌ارشد معارف اسلامي و اقتصاد دانشگاه امام صادق(ع)     valadan@isu.ac.ir
دريافت: 13/11/1400 ـ پذيرش: 01/03/1401

چکيده
پس از مطرح‌شدن نسل‌هاي اوليه چرخه نوآوري و فناوري،‌ نظام نوآوري به‌عنوان یکی از پيشران‌هاي اقتصادهاي ملي مطرح شده است. نظام علم و فناوري، در يک نگاه کلي، حاصل مجاورت سه نهاد علم، فناوري و بازار است و مسئله حکمراني نظام علم و فناوري، اتخاذ رويکرد مناسب در تنظيم اين رابطه سه‌سويه بين اين نهادهاست. برخلاف رويکرد مزيت‌محور که بر تکنولوژي پيچيده، انباشت کارا و مزيت‌هاي نسبي و مطلق منطقه‌اي تکيه مي‌کند، رويکرد توازن‌محور بر لزوم رشد متوازن استعدادهاي مختلف مناطق تأکيد مي‌کند. يکي از بهترين و جامع‏ترين نظريات در رابطه با رويکرد توازن متعلق به شهيد صدر مي‏باشد که مبناي پژوهش حاضر است. مهم‌ترين نتايج رويکرد توازن‌‌محور را مي‌توان در بهره‌مندي از صرفه‌هاي اقتصادي ناشي از متنوع‌سازي، تنوع مهارت‌ها، استقلال نسبي و مبادله مازادها دانست؛ به‌گونه‌اي‌که نهادهاي سه‌گانه نظام علم و فناوري را در تلائم و همگام با هم رشد مي‌دهد. با بهره‌گيري از نظريه مجاورت نهادي، مي‌توان رويکرد توازن‌محور را در نظام علم و فناوري مدلسازي کرد و با توجه به اينکه توازن در سطوح مختلفي مي‌تواند محقق شود، با پويايي‌هاي ذاتي نظام علم و فناوري تناسب بيشتري دارد و امکان انطباق و بهره‌گيري نظام اقتصادي را از اين پويايي‌ها افزايش مي‌دهد.

کليدواژه‌ها: حکمراني اقتصادي، علم، فناوري، بازار، توازن،‌ مجاورت.
طبقه‌بندي JEL:  O15، O31.