معرفت اقتصاداسلامی، سال پانزدهم، شماره اول، پیاپی 29، پاییز و زمستان 1403، صفحات 219-234

    بررسی انتقادی نظریه مالیت رمز ارزها در بستر رغبت عقلاء

    نوع مقاله: 
    پژوهشی
    نویسندگان:
    ✍️ جعفر زنگنه شهرکی / استادیار گروه حقوق دانشگاه علوم اسلامی رضوی / zanganehjafar@gmail.com
    محمد جواد محمدی مقدم / دانشجوی دکتری رشتۀ فقه و مبانی حقوق دانشگاه قم / Mjm.moghadam@gmail.com
    حجت پولادین طرقی / دانشجوی دکتری حقوق خصوصی دانشگاه علوم اسلامی رضوی / hojjatpooladin1371@gmail.com
    مرتضی مرتضوی کاخکی / استادیار گروه اقتصاد دانشگاه علوم اسلامی رضوی / mortazavi.k@gmail.com
    dor 20.1001.1.20422322.1402.15.1.11.9
    doi 10.22034/marefateeqtesadi.2024.5000675
    چکیده: 
    امروزه گرایش روزافزونی به پدیده‌ی نوظهور و مستحدثه رمزارزها و معاملات مبتنی‌بر آن مشاهده می‌شود. در این مقاله، با استفاده از روش تحلیلی به بررسی مالیت رمزارزها در بستر رغبت عقلا می‌پردازیم. سؤال پیش‌رو آن است که آیا رمزارزها دارای مالیت می‌باشند تا معاملات مبتنی‌بر آن صحیح باشد یا خیر؟ براساس یافته‌های مقاله، صرف وجود رغبت عمومی عقلا برای اثبات مالیت کافی نیست؛ بلکه بایستی علل و عوامل شکل‌گیری رغبت عقلا به یک شیء مورد بررسی قرار گیرد تا در صورتی که علل و عوامل مورد تأیید شارع باشند، رغبت ناشی از آن نیز موجب مالیت اشیا شود. در موضوع رمزارزها، اصلی‌ترین علت و ویژگی جلب‌کننده رغبت عقلا، عدم تمرکز رمزارزها تحت یک حکومت واحد می‌باشد، که با توجه به موهوم بودن این ویژگی و مشکلاتی که در پی دارد، رغبت عقلایی حاصل از آن نیز موجب مالیت رمزارزها نمی‌شود. از طرفی تعارض رغبت عقلای موجود در رمزارزها با قاعده‌ی نفی سبیل و حفظ نظام موجب می‌شود تا این رغبت دال بر مالیت رمزارزها نباشد.
    Article data in English (انگلیسی)
    Title: 
    A Critical Study of the Theory of Cryptocurrency Taxation in the Context of the Desire of Wise People (riqbat-e- Oghala)
    Abstract: 
    Today, there is an increasing tendency towards the emerging and innovative phenomenon of cryptocurrencies and their transactions. Using the analytical method, this article examines the taxation of cryptocurrencies with regard to the desire of wise people (riqbat-e- Oghala). The question is whether cryptocurrencies should be taxed to make the transactions based on them correct? According to the findings, the mere existence of a general desire of wise and rational people is not enough to prove the value; rather, the causes and factors of the formation of the desire of rational people must be examined. If the causes and factors are approved by the legislator, the desire resulting from it makes the objects valuable. In the case of cryptocurrencies, the main characteristic that attracts the desire of wise people is the decentralization of cryptocurrencies under a single government. Given the illusory nature of this characteristic and the problems it entails, the rational desire resulting from it does not imply the value of cryptocurrencies. On the other hand, the conflict of the rational desire existing in cryptocurrencies with the rule of “not granting the disbelievers a way over the believers” and “preservation of the system” causes this desire not to indicate the value of cryptocurrencies.
    References: 
    References: 
    • اکبری، هادی و امیری، مهدی (1396). سناریوهای پیش‌روی اقتصاد جهانی در مواجهه به ارزهای رمز پایه. تهران: معاونت امور اقتصادی.
    • امینی‌نیا، عاطفه و جلیلی، سیده پریسا (1401). تحلیلی بر معایب و مزایای رمزارزها در توسعة اقتصاد بین‌الملل. فصلنامۀ مطالعات حقوق، 6(25)، 137-146.
    • انصاری، مرتضی (1439ق). المکاسب. قم: مجمع فکر اسلامی.
    • انصاریان، مجتبی (1402). واکاوی حقوقی ارزهای دیجیتال از گسترۀ محلی تا جهانی با مطالعۀ نظام حقوقی ایران و فقه امامیه. فصلنامۀ فقه جزای تطبیقی، 3(1)، 87-99.
    • ایروانی، باقر (1394). ترجمه و شرح فارسی دروس فی علم الاصول. قم: نصائح.
    • آذری، سکینه، افضلی، روح‌الله و تارم، میثم (1400). بررسی احکام فقهی ارز مجازی: مطالعۀ موردی بیت‌کوین. نشریۀ مطالعات فقه اقتصادی، 3(4)، 101-123.
    • آذریان، سیدصادق، فائزی، محمد و آزادپرور، مهدی (1398). بررسی فقهی مالیت بیت‌کوین در بستر فضای مجاز. نشریۀ فقه و اجتهاد، 6(12)، 127-143.
    • باقی‌زاده، محمدجواد و امیدی‌فرد، عبدالله (1393). ضرورت حفظ نظام و منع اختلال آن در فقه امامیه. فصلنامة شیعه‌شناسی، 12(47)، 170-200.
    • پستمن، نیل (1381). تکنوپولی: تسلیم فرهنگ به تکنولوژی. ترجمة صادق طباطبایی. تهران: اطلاعات.
    • چیت‌سازیان، مرتضی و خورسندی، زهرا (1400). ماهیت و مالیت ارزهای دیجیتال از منظر فقه مقارن. نشریۀ فقه مقارن، 9(17)، 115-134.
    • حائرى، سیدکاظم (1423ق). فقه العقود. قم: مجمع اندیشة اسلامى.
    • حائرى، سیدکاظم (1414ق). الاوراق المالیة الاعتباریة، رسالة الثقلین. بی‌جا: من فقه مدرسۀ اهل‌البیت.
    • حکیم، سیدمحسن (1390ق). نهج الفقاهه. قم: انتشارات 22 بهمن.
    • خردمند، محسن (1398). بررسی فقهی استخراج و مبادلۀ رمزارزها با تمرکز بر شبکۀ بیت‌کوین. معرفت اقتصاد اسلامی، 1(2)، 109-124.
    • خوئى، سیدابوالقاسم (1412ق). مصباح الفقاهه فی المعاملات. بیروت: دارالهادی.
    • خوئى، سیدابوالقاسم (1418). موسوعة الامام خویی، قم: مؤسسۀ احیای آثار امام خوئی.
    • ربانی، سیدعلی (1399). مشروعیت رمزارزها از دیدگاه فقه فردی و حکومتی. پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی، 16(60)، 53-76.
    • رضایی، عبدالعلی (1391). تحلیل ماهیت تکنولوژی. قم: کتاب فردا.
    • رهبر، مهدی و خطیبی، منیره (1396). ماهیت پول از منظر فقه اسلامی. نشریة فقه مقارن، 5(9)، 5-39.
    • سایت Khamenei.ir ، بیانات مقام معظم رهبری، 14/03/1398، کد 42738.
    • سایت خبری عصر ایران،1403، کد 965100.
    • شریف، محمدمهدی و کیوانی، داریوش (1397). کنکاشی در مالیت و ماهیت اطلاعات با رویکرد حقوقی و اقتصادی. نشریۀ حقوق خصوصی، 15(2)، 301-322.
    • صفاری، علی، صابری، راضیه و خلیلی، عارف (1399). کارکرد مجرمانۀ ارزهای مجازی؛ تحلیل جرم‌شناختی و راهکارهای پیشگیرانه. دانشنامة حقوق اقتصادی، 27(18)، 223-250.
    • صمصامی، حسین و کیانپور، فرشته (1394). بررسی امکان خلق پول توسط نظام بانکی در نظام مالی اسلامی. نشریة معرفت اقتصاد اسلامی، 7(1)، 109-130.
    • عالی‌پناه، علیرضا و لنگرودی، محمدحسن (1396). بررسی فقهی خلق پول به‌وسیلة بانک‌های تجاری. پژوهش‌نامۀ فقه اجتماعی، 5(2)، 65-94.
    • علیدوست، ابوالقاسم (1384). فقه و عرف، قم: انتشارات فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.
    • عیوضلو، حسین، رضائی، محسن و نوری، جواد (1399). تحلیل فقهی - حقوقی مبادلۀ ارزهای قابل استخراج در اقتصاد اسلامی. نشریۀ اقتصاد اسلامی، 20(77)، 52-72.
    • فرقان‌دوست، کامبیز و نداف، رضوانه (1397). مروری بر رمزارزها، فرصت‌ها تهدیدها. نشریة رویکردهای پژوهشی نوین در مدیریت و حسابداری، 2(7)، 74-61.
    • محبی‌پور، نرجس خاتون، زارع، مهدی، رمضانی، محمد و خسروی‌نیا، بابک (1401). ارزهای دیجیتال از منظر فقه با تأکید بر استخراج، معاملات و مشروعیت. نشریۀ جامعه‌شناسی سیاسی ایران، 5(10)، 3346-3363.
    • مصلی، مهسا و شریفی، احسان (1399). بیت‌کوین و تأثیر آن در تجارت الکترونیک. نشریة رویکردهای پژوهشی نوین در مدیریت و حسابداری، 4(29)، 89-96.
    • مظفر، محمدرضا (1394). اصول الفقه. قم: بوستان کتاب.
    • موسوی بجنوردی، سیدحسن (1419ق). قواعد الفقهیه. قم: الهادی.
    • موسوی خمینى، سیدروح‌الله (1421ق). کتاب البیع. تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینى.
    • میرزایی، کاظم، فتوح‌آبادی، وحید و نصرت‌آبادی، جمشید (1397). بررسی نوسانات بیت‌کوین و خطرات مالی ذاتی در رمزپول‌ها با استفاده از مدل garch. فصلنامۀ اقتصاد دفاع و توسعه پایدار، 3(10)، 131-148.
    • نائینى، میرزامحمدحسین (1413ق). المکاسب و البیع. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
    • نجفى، محمدحسن (1404ق). جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
    • نقدی‌پور، سبحان و رحمتی، حسینعلی (1401). چالش‌های اخلاقی رواج ارزهای رمزپایه. فصلنامة پژوهشی اخلاق پژوهی، 4(10)، 119-140.
    • نواب‌پور، علی‌رضا، یوسفی، احمدعلی و طالبی، محمد (1397). تحلیل فقهی کارکردهای پول رمزنگاری‌شده، مورد مطالعه بیت‌کوین. فصلنامة پژوهشی اقتصاد اسلامی، 18(72)، 213-243.
    • نیلی، محمدرضا (1391). تبیین مبانی تکنولوژی با نگرش تسخیر خلقت. جستارهای فلسفة دین، 1(2)، 129-149.
    • هایدگر، مارتین (1375). پرسشی در باب تکنولوژی. ترجمة محمدرضا اسدی. تهران: مؤسسة فرهنگی اندیشۀ معاصر.
    شیوه ارجاع به این مقاله: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    زنگنه شهرکی، جعفر، محمدی مقدم، محمد جواد، پولادین طرقی، حجت، مرتضوی کاخکی، مرتضی.(1403) بررسی انتقادی نظریه مالیت رمز ارزها در بستر رغبت عقلاء. دو فصلنامه معرفت اقتصاداسلامی، 15(1)، 219-234 https://doi.org/10.22034/marefateeqtesadi.2024.5000675

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    جعفر زنگنه شهرکی؛ محمد جواد محمدی مقدم؛ حجت پولادین طرقی؛ مرتضی مرتضوی کاخکی."بررسی انتقادی نظریه مالیت رمز ارزها در بستر رغبت عقلاء". دو فصلنامه معرفت اقتصاداسلامی، 15، 1، 1403، 219-234

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    زنگنه شهرکی، جعفر، محمدی مقدم، محمد جواد، پولادین طرقی، حجت، مرتضوی کاخکی، مرتضی.(1403) 'بررسی انتقادی نظریه مالیت رمز ارزها در بستر رغبت عقلاء'، دو فصلنامه معرفت اقتصاداسلامی، 15(1), pp. 219-234

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    زنگنه شهرکی، جعفر، محمدی مقدم، محمد جواد، پولادین طرقی، حجت، مرتضوی کاخکی، مرتضی. بررسی انتقادی نظریه مالیت رمز ارزها در بستر رغبت عقلاء. معرفت اقتصاداسلامی، 15, 1403؛ 15(1): 219-234