معرفت اقتصاداسلامی، سال پانزدهم، شماره دوم، پیاپی 30، بهار و تابستان 1403، صفحات -

    بحران‌های مالی در آینه سفته‌بازی: از تحلیل بحران 2008 تا راهکارهای فقه امامیه

    نوع مقاله: 
    پژوهشی
    نویسندگان:
    ✍️ محمدهادی رستمی / استادیار گروه فقه و حقوق اسلامی، دانشکده علوم و تحقیقات اسلامی، دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران / rostami@isr.ikiu.ac.ir
    محمدزمان رستمی / دانشیار گروه اقتصاد اسلامی، دانشکده اقتصاد و مدیریت، دانشگاه قم، قم، ایران / Mz.rostami@qom.ac.ir
    doi 10.22034/marefateeqtesadi.2025.5001513
    چکیده: 
    بحران‌های اقتصادی نمایانگر آسیب‌پذیری‌های ساختاری در نظام‌های اقتصادی معاصر هستند و غالباً ریشه در رفتارهای سفته‌بازانه دارند. مسئله محوری پژوهش، واکاوی نقش رفتارهای سفته‌بازانه در ایجاد و ارزیابی پتانسیل نظام مالی اسلامی در پیشگیری از بحران‌ها است. پژوهش حاضر در پاسخ به سؤال از علل بنیادین بحران‌های اقتصادی عمده در غرب و قابلیت نظام مالی اسلامی در پیشگیری از وقوع و گسترش بحران‌های مشابه، فرضیه‌های زیر را ارائه می‌دهد: (الف) رفتارهای سفته‌بازانه در شکل‌گیری و تشدید بحران‌ها نقشی محوری ایفا کرده‌اند؛ (ب) اسلام با تأکید بر مکانیسم‌هایی همچون مشارکت در سود و زیان، و ابزارهایی چون منع ربا، منع از تلقی رکبان و بیع الحاضر للباد، مالکیت زمین بر اساس بهره وری، مزد بر اساس ارزش افزوده، قاعده لاضرر، منع غرر، منع اکل مال به باطل، منع نجش، منع غش، و ... و اصول شفافیت و عدالت، از ظرفیت لازم برای پیشگیری از بحران‌ها برخوردار است. روش‌شناسی پژوهش مبتنی بر رویکرد توصیفی-تحلیلی است و داده‌های تاریخی و مطالعات موردی مورد واکاوی قرار گرفته‌اند. نوآوری مقاله در تبیین مفهوم "اخلاق‌زدایی مالی" است.
    Article data in English (انگلیسی)
    Title: 
    Financial Crises through the Lens of Speculation: From the Analysis of the 2008 Crisis to Islamic Jurisprudential Solutions
    Abstract: 
    Economic crises represent structural vulnerabilities in contemporary economic systems and are often rooted in speculative behavior. The central issue of the research is to analyze the role of speculative behavior in creating and evaluating the potential of the Islamic financial system in preventing crises. In response to the question of the fundamental causes of major economic crises in the West and the ability of the Islamic financial system to prevent the occurrence and spread of similar crises, the present research presents the following hypotheses: (a) speculative behaviors have played a central role in the formation and escalation of crises; (b) Islam by emphasizing mechanisms such as participation in profits and losses, and tools such as the prohibition of usury, land ownership based on productivity, wages based on added value, the rule of no harm, the prohibition of Adherence to falsehood, prohibition of impurity, etc., and the principles of transparency and justice, have the necessary capacity to prevent crises. The research methodology is based on descriptive-analytical approach and historical data and case studies have been analyzed. The innovation of the article is in explaining the concept of "financial demoralization". The findings of the research indicate that the Islamic financial system, by limiting unproductive activities and encouraging productive investments, can help to create economic stability and reduce systemic risks and act as a preventive framework to prevent future financial crises.
    شیوه ارجاع به این مقاله: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    رستمی، محمدهادی، رستمی، محمدزمان.(1403) بحران‌های مالی در آینه سفته‌بازی: از تحلیل بحران 2008 تا راهکارهای فقه امامیه. دو فصلنامه معرفت اقتصاداسلامی، 15(2)، - https://doi.org/10.22034/marefateeqtesadi.2025.5001513

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    محمدهادی رستمی؛ محمدزمان رستمی."بحران‌های مالی در آینه سفته‌بازی: از تحلیل بحران 2008 تا راهکارهای فقه امامیه". دو فصلنامه معرفت اقتصاداسلامی، 15، 2، 1403، -

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    رستمی، محمدهادی، رستمی، محمدزمان.(1403) 'بحران‌های مالی در آینه سفته‌بازی: از تحلیل بحران 2008 تا راهکارهای فقه امامیه'، دو فصلنامه معرفت اقتصاداسلامی، 15(2), pp. -

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    رستمی، محمدهادی، رستمی، محمدزمان. بحران‌های مالی در آینه سفته‌بازی: از تحلیل بحران 2008 تا راهکارهای فقه امامیه. معرفت اقتصاداسلامی، 15, 1403؛ 15(2): -