معرفت اقتصاد اسلامی

        سال چهارم، شماره اول، پیاپی هفتم، پاییز و زمستان 1391، ص 143 ـ 164
Ma'rifat-e Eghtesadi-e Islami, Vol.4. No.1, Spring & Summer 2012-13

سید مهدی معلّمی*

چکیده

آیه 24 سوره حشر، معروف به آیه فی، یکی از قوی ترین مستندات قرآنی در زمینه توازن اقتصادی است. این مقاله با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی به بررسی میزان دلالت آیه بر نفی تداول ثروت می پردازد. فرضیه مقاله آن است که این آیه زمینه استخراج یک قاعده کلی را فراهم می آورد که گستره آن تمامی فعالیت های اقتصادی را در بر می گیرد. یافته های این پژوهش نشان می دهد که با توجه به سیاق آیه فیء و آرایه¬های ادبی به کار رفته در آن، می توان با الغاء خصوصیت و تنقیح مناط، محتوای آیه را از فیء به تمامی ثروت¬های جامعه تعمیم داده و در نهایت قاعده فقهی دال بر نفی تدوال اموال و دارائی¬های جامعه در میان ثروتمندان به اثبات رسیده است. استخراج قاعده مزبور کاربردهای زیادی در سیاست گذاری های اقتصادی دارد. با توجه به مفاد قاعده نفی تداول حکم مواردی همچون تسلط بر منابع طبیعی، تسلط بر فرایند تعیین قیمت کالاها و خدمات در بازار، تسلط بر صنایع بالادستی و جریانات پولی و همچنین سلطه بر روابط بازار کار که سبب شده عده¬ای خاص، شریان¬های اصلی اقتصاد جامعه را در دست گیرند، روشن می شود.
کلیدواژه ها: توازن، اقتصاد اسلامی، آیه فیء، تداول ثروت.
طبقه¬بندی GEL: D63، P4
 

* دانشجوی دکتری قرآن و اقتصاد جامعة المصطفی العالمیة                                ahdimoalemi@gmail.com
دریافت: 20/4/1391 ـ پذیرش: 12/8/1391