معرفت اقتصاداسلامی، سال چهاردهم، شماره دوم، پیاپی 28، بهار و تابستان 1402، صفحات 161-178

    بررسی فقهی مدیریت سود

    نویسندگان:
    ✍️ نصرالله خلیلی / استادیار گروه اقتصاد، واحد نراق، دانشگاه آزاد اسلامی، نراق، ایران / khalili631342@gmail.com
    dor 20.1001.1.20422322.1402.14.2.10.7
    doi 10.22034/marefateeqtesadi.2024.2022086
    چکیده: 
    یکی از مسائل و معضلات بازار سرمایه مدیریت سود می‌‌باشد که به تواتر در شرکت‌های سهامی عام اعمال می‌شود. مقاله حاضر با رویکرد فقهی و روش اجتهادی به تحلیل ابعاد مختلف این مسأله به منظور استنباط حکم فقهی آن می‌پردازد. با این تحلیل جواب بعضی از مسائل فقهی پیرامون آن داده می‌شود. مدیریت سود در کنار درآمد موقتی و پاداش اضافی محدودی که برای مدیران یا سائر ذی‌نفعان دارد، هزینه‌های متعددی را بر مردم و اقتصاد کشور از مسیر کارایی و تخصیص غیربهینه منابع کمیاب به سرمایه‌گذاری‌های با کارایی کمتر، تحمیل می‌کند. مقاله در بررسی فقهی خود به این نتیجه رسید که اولاً مدیریت سود فرصت‌طلبانه هیچ جایگاهی در اقتصاد اسلامی ندارد؛ اسلام اجازه نمی‌دهد مدیران شرکت‌ها از این طریق، مالی را از ملت به خودشان یا بعضی از ذی‌نفعان انتقال دهند؛ ثانیاً مدیریت سود کارا مشروط به اینکه به انگیزه منافع شخصی و گمراه کردن ذی‌نفعان نباشد، از جهت فقهی بی‌اشکال است.
    Article data in English (انگلیسی)
    Title: 
    A Jurisprudential Review of Profit Management
    Abstract: 
    One of the issues and dilemmas of the capital market is profit management, which is frequently applied in public companies. Using a jurisprudential approach and ijtihad method, this article analyzes the different dimensions of this issue in order to derive its jurisprudential ruling. With this analysis, some of the jurisprudential issues surrounding it are answered. Profit management, in addition to temporary income and limited additional rewards for managers or other stakeholders, imposes many costs on the people and the country's economy from the path of efficiency and suboptimal allocation of scarce resources to less efficient investments. In its jurisprudential analysis, the article came to the conclusion that, firstly, opportunistic profit management has no place in the Islamic economy; Islam does not allow company managers to transfer money from the nation to themselves or some of the beneficiaries in this way; Secondly, profitable management is legal, provided that it is not motivated by personal interests and misleading the beneficiaries.
    References: 
    References: 
    • اعتمادی، حسین و حلیمه رحمانی، 1388، «بررسی تجربی اخلاق در مدیریت سود»، اخلاق در علوم و فناوری، ش 3 و 4، ص 79-90.
    • اعتمادی، حسین و همکارن، 1389، «بررسی تأثیر ارزشهای اخلاق شرکتی بر درک مدیریت سود»، اخلاق در علوم و فناوری، ش 3 و 4، ص 35-47.
    • بزرگ‌‌اصل، موسی، 1384، «اهداف و خصوصیات حسابداری اسلامی»، حسابرس، ش 31، ص 76-83.
    • پاک‌مرام، عسگر و همکاران، 1394، «تأثیر عقاید اسلامی بر مدیریت سود»، تحقیقات مالی اسلامی، ش 8، ص 97-132.
    • پرتوی، ناصر و الهام آبشیرینی، 1392، «بررسی رابطه بین مدیریت واقعی سود و مدیریت حسابداری سود از دیدگاه هموارسازی»، تحقیقات حسابداری و حسابرسی، ش 17، ص 144-158.
    • حرعاملی، محمدبن‌حسن، 1371، وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل ‌الشریعه، قم، مؤسسه آل‌البیت(ع).
    • حسنوند، طاهر و همکاران ، 1395، «بررسی اثر تغییر مدیر عامل شرکت بر عدم تقارن اطلاعات در شرکت‌های پذیرفته شده صنعت خودرو و بورس اوراق بهادار تهران»، در: کنفرانس بین‌المللی ایده‌های نوین در مدیریت، اقتصاد و حسابداری، تهران.
    • حلّی‌، حسن‌بن‌یوسف، بی‌تا، تذکرة ‌الفقهاء، تهران، المکتبة الرضویة لاحیاء الاثار الجعفریة.
    • خدایی، محمد و همکاران، 1395، «بررسی رابطه بین مدیریت سود و استقلال هیأت مدیره»، در: پنجمین کنفرانس بین‌المللی پژوهش‌های نوین در مدیریت، اقتصاد و مدیریت و حسابداری، تهران.
    • خوش‌طینت، محسن و همکاران، 1397، «ارتباط بین شاخص‌های مالی و تغییر مدیر عامل»، پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی، ش 37، ص 107-129.
    • دستگیر، محسن و سیداحسان حسینی، 1392«مروری جامع بر مدیریت سود(بخش اول)»، مطالعات حسابداری و حسابرسی، ش 7، ص 4-19.
    • راغب اصفهانی، حسین‌بن محمد، 1392ق، معجم مفردات الفاظ القران، تحقیق ندیم مرعشلی، بی‌جا، مطبعة التقدم ‌العربی.
    • ﺷﻤﺴﺎیی، ﻭﺣﻴﺪ،1392، «ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳﻮﺩ ﻭ ﺗﻘﻠﺐ ﺩﺭ گزﺍﺭشگری ﻣﺎﻟﻲ: ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻧﻘﺎﻁ ﺗﻤﺎﻳﺰ ﺗﻮﺳﻂ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﺎﻥ»، ﺣﺴﺎﺑﺮﺱ، ش 46، ص 106-114.
    • شهیدثانی، زین‌الدین بن علی‌العاملی، بی‌تا، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، تهران، المکتبة ‌الاسلامیة.
    • صدوق، محمد‌بن ‌علی، 1404ق، من لا یحضره‌ الفقیه، قم، جامعه مدرسین.
    • طباطبائی، سیدمحمدحسین، 1420ق، المیزان فی تفسیرالقرآن، ترجمة سیدمحمدباقر موسوی، تهران، محمدی.
    • طباطبائی، سیدمحمدحسین، 1417ق، المیزان فی تفسیرالقرآن، بیروت، مؤسسةالاعلمی للمطبوعات.
    • طبرسی، فضل‌بن حسن، 1408ق، مجمع البیان فی تفسیرالقرآن الکریم، بیروت، دارالمعرفه.
    • عارف‌منش، زهره و آمنه بذرافشان، 1393، «رفتار سود در شرکت های ورشکسته: نقش حسابرس»، مدیریت دارایی و تأمین مالی، ش 4، ص 35-47.
    • مشایخ، شهناز و همکاران، 1342، «بررسی انگیزه‌های مدیریت سود»، پژوهش حسابداری، ش 9، ص 53-70.
    • مشایخی، بیتا و همکاران، 1384، «نقش اقلام تعهدی اختیاری در مدیریت سود شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران»، بررسی‌های حسابداری و حسابرسی، ش 42، ص 61-74.
    • ناظمی‌اردکانی، مهدی، 1389، «مدیریت سود مبتنی بر ارقام حسابداری در مقابل مدیریت واقعی سود»، حسابدار رسمی، ش 8، ص 114-119.
    • نسایی، احمدبن‌علی، بی‌تا، سنن نسایی، بی‌جا، دارالکتب العلمیۀ.
    • نوروش، ایرج و همکاران ، 1384، «بررسی مدیریت سود در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس تهران»، علوم اجتماعی و انسانی، ش 43، ص 165-178.
    • نوری‌طبرسی، میرزا‌حسین، 1411ق، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، قم، مؤسسه آل‌البیت(ع).
    • واعظ، سیدعلی و رحیم بنایی‌قدیم، 1400، «کیفیت سود: چالش بزرگ حسابداری»، مطالعات حسابداری و حسابرسی، ش 38، ص 23-38.
    • Ahmad, k. 1997, "Islamic Ethics in the changing Environment for Managers", Malaysian Management Review, N. 32, P. 122-147.
    • Alipanah Razmeh and Mehran Fattahian,2016, "Case Study Investigating Relationship between Debt and Earning Management", International Journal of Advanced Biotechnology and Research (IJBR), Vol. 7, N.1, P. 195-210.
    • Dechow, P. M. Skinner, D. J. (2000), "Earnings Management: Reconciling the Views of Accounting Academics, Practitioners, and Regulators", Accounting Horizons, N. 14, P. 235-250
    • Dechow, P., Sloan, R., (1995), "Detecting earnings management", The Accounting Review, N. 70, 193-225
    • Degeorge, F., Patel, J. and Zeckhauser, R. 1999, "Earnings management to exceed thresholds", Journal of Business, N. 72, P. 1-33.
    • Fern, R. H., Brown, B., and Dickey, S.W. , 1994. "An emperical test of politically-motivated income smoothing in the oil refining industry", Journal of Applied Research, Vol. 10, N. 1, P. 92-100.
    • Giroux, Gary, 2004, “Detecting earnings management”, The International Journal of Accounting,Vvol. 40, N. 1, P. 101-105.
    • Greenfield, A. C; Norman, C.S.; Wier, B., 2008, "The Effect of Ethical Orientation and Professional Commitment on Earnings Management Behavio", Journal of Business Ethics, Vol. 83, N. 3, P. 419-434.
    • Hao, Q. & Yao, L.J, 2007, "An explanation for Earnings Management Opportunities or Signaling", Journal of Theoretical Accounting Research, N. 6, P. 2-95.
    • Healy, P. M. 1985, "The effect of bonus schemes on accounting decisions", Journal of Accounting and Economics, N. 7, P. 85-107.
    • Healy, P. M. Wahlen, J. M., 1999, "A Review of the Earnings Management Literature and its Implication for Standard Setting", Accounting Horizons, N. 13, P. 365-383.
    • Jones, Steward, and Rohit Sharma, 2001, "The Impact of Free Cash Flow, Financial Leverage and Accounting Regulation on Earnings Management in Australia’s ‘Old’ and ‘New’ Economies", Managerial Finance, N. 12, P. 18-39.
    • Kinney, M., and R. Trezevant, 1997, "The use of special items to manage earnings and perceptions", The Journal of Financial Statement Analysis, Fall, P. 5-45.
    • Matsuura, S, 2008, "On the relation between real earnings management and accounting earnings management: Income smoothing perspective", Journal of International Business Research, N. 7, P. 63-82.
    • McVay, S. 2006, " Earnings management using classification shifting: An examination of core earnings and special items", The Accounting Review, N. 81, P. 501–531.
    • Sanjaya, P. S. and Saragih, M. F., 2012, "The Effect of Real Activities Manipulation on Accrual Earnings Management", Journal of Modern Accounting and Auditing, Vol. 8, N. 9, P. 1291-1300.
    • Schipper, K., 1989, "Commentary on Earnings Managemen", Accounting Horizons, Vol. 3, N. 4, P. 91-102.
    • Scott, William, 2000, Financial Accounting Theory, Prentice Hall.
    شیوه ارجاع به این مقاله: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    خلیلی، نصرالله.(1402) بررسی فقهی مدیریت سود. دو فصلنامه معرفت اقتصاداسلامی، 14(2)، 161-178 https://doi.org/10.22034/marefateeqtesadi.2024.2022086

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    نصرالله خلیلی."بررسی فقهی مدیریت سود". دو فصلنامه معرفت اقتصاداسلامی، 14، 2، 1402، 161-178

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    خلیلی، نصرالله.(1402) 'بررسی فقهی مدیریت سود'، دو فصلنامه معرفت اقتصاداسلامی، 14(2), pp. 161-178

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    خلیلی، نصرالله. بررسی فقهی مدیریت سود. معرفت اقتصاداسلامی، 14, 1402؛ 14(2): 161-178